Według internetowych poradników dotyczących kupna samochodu używanego rozrząd silnika to jeden z elementów, które warto profilaktycznie wymienić jeszcze zanim rozpoczniesz eksploatację swojego auta. Choć to przekonanie stanowi pozostałość czasów, gdy nagminnie cofano licznik, warto pamiętać, że awaria rozrządu oznacza nieraz nieodwracalne uszkodzenie silnika. Niestety, jego wymiana nie należy do tanich, zwłaszcza w dużych silnikach.
W największym skrócie rozrząd to zestaw elementów odpowiadających za sterowanie elementami regulującymi przepływ gazów, paliwa i spalin. Ruch obrotowy wału korbowego jest wykorzystywany do otwierania i zamykania zaworów za pośrednictwem paska, łańcucha czy – rzadziej – zestawu kół zębatych. W zależności od silnika napędza on też pompę wody, oleju albo aparat zapłonowy. Ze względu na istotną funkcję i konieczność dobrej synchronizacji połączonych rozrządem elementów szczególnie ważne okazuje się utrzymywanie tego układu w dobrej kondycji.
Z tego artykułu dowiesz się m.in.:
- czym jest rozrząd silnika;
- jak zbudowany jest ten układ;
- jakie są objawy uszkodzenia rozrządu.
Rozrząd silnika – jakie pełni funkcje?
Użytkując auto na co dzień, warto zdawać sobie sprawę z tego, jakie zadania ma rozrząd w samochodzie, co to jest wałek rozrządu i dlaczego pasek bądź łańcuch ulega zużyciu. Cały układ cechuje wysoka precyzja – jeden obrót wału korbowego przekłada się na dwa obroty wałka lub wałków. Zamontowane na nich specjalnie wyprofilowane krzywki za pośrednictwem popychaczy w odpowiednim momencie cyklu pracy otwierają i zamykają zawory, wpuszczając powietrze albo mieszankę paliwowo-powietrzną do cylindrów i wypuszczając spaliny.
Do czego służy rozrząd poza otwieraniem i zamykaniem zaworów w odpowiednich momentach? Bardzo często napędza też inne elementy osprzętu, w tym stawiające opór pompy wody i oleju. Sprawia to, że pasek czy łańcuch są narażone na przenoszenie dużych sił (zwłaszcza jeżeli te części uległy zużyciu), a więc i rozciąganie. Choć ten efekt jest częściowo kompensowany przez napinacz, po jakimś czasie zachodzi konieczność wymiany całego układu rozrządu.
Jak działa rozrząd w samochodzie?
Wiedząc, że rozrząd w samochodzie napędza wałki sterujące zaworami, warto zastanowić się, w jaki sposób przenosi on ruch obrotowy. Dwa najczęściej spotykane rozwiązania to pasek wieloklinowy i łańcuch. Co do zasady działają one bardzo podobnie – opinają koła zębate na końcach wału korbowego oraz wałka bądź wałków rozrządu. Liczba zębów decyduje o przełożeniu, a zatem również o synchronizacji pracy tłoków i zaworów. Teoretycznie łańcuch jest rozwiązaniem głośniejszym, a także trwalszym, choć niektóre nowoczesne silniki zadają kłam temu stwierdzeniu.
Sporadycznie spotyka się konstrukcje oparte wyłącznie na wielu kołach zębatych (np. jednostka napędowa Ferrari Enzo) czy wałku królewskim (do dziś popularny w motocyklach). Do ich zalet należy przede wszystkim niezwykła trwałość, lecz zostało to okupione głośną pracą. Układ kół zębatych jest ponadto niezwykle skomplikowany i drogi w produkcji. Z tego względu używa się go niemal wyłącznie w rzadkich, sportowych samochodach. Rozrząd na wałku królewskim to wariant tańszy, ale za to problematyczny w przypadku konieczności doprowadzenia napędu do elementów osprzętu.
Budowa i elementy rozrządu silnika
Budowa układu rozrządu zasadniczo nie różni się w zależności od tego, które z najpopularniejszych rozwiązań zostało zastosowane przez producenta. Zarówno łańcuch, jak i pasek rozrządu opinają koła zębate wałków, przenosząc moment obrotowy. Oprócz tego istotnymi elementami są rolki i napinacze, odpowiedzialne za właściwe poprowadzenie napędu w silniku oraz nieznaczną kompensację jego ewentualnego rozciągania się. Budowa rozrządu na łańcuchu lub pasku pozwala wykorzystać je również do napędu aparatu zapłonowego, pompy wody czy pompy oleju.
Rozrząd silnika – najczęstsze awarie
Rozrząd na łańcuchu i wersja na pasku wykazują bardzo zbliżone problemy oraz efekty awarii. Nie warto ignorować piszczenia na wolnych obrotach ani niepokojących stuków spod maski, gdyż mogą one oznaczać rozciągnięcie napędu. Ryzykujesz wówczas, że nastąpi przeskoczenie rozrządu. Takie zjawisko często dokonuje spustoszenia w silniku. Ze względu na desynchronizację pracy tłoków i zaworów dochodzi do ich kontaktu, zawory się gną, a nawet urywają. Istnieje wtedy zagrożenie poważnego uszkodzenia tłoków lub głowicy silnika.
Jeżeli masz więcej szczęścia, silnik przetrwa przeskoczenie łańcucha rozrządu. Objawy takiej usterki to m.in. bardzo nierówna praca, trudności z odpalaniem czy problemy z uzyskaniem pełnej mocy. Niektóre starsze jednostki benzynowe były projektowane jako tzw. silniki bezkolizyjne – w ich przypadku przeskoczenie bądź nawet zerwanie napędu rozrządu nie oznacza kontaktu tłoków z zaworami. Obecnie jednak tego typu silniki to rzadkość, lepiej więc nie odkładać wymiany rozrządu do ostatniej chwili.
Jakie objawy świadczą o uszkodzonym rozrządzie?
Ewentualne problemy tego układu sygnalizują wyraźnie głośniejszą, metaliczną pracą. A co, jeśli chodzi o pasek rozrządu? Objawy zużycia zazwyczaj oznajmia on charakterystycznym piszczeniem na niskich obrotach. Częstym znakiem ostrzegawczym są też wycieki oleju z okolic rozrządu. Doświadczony mechanik samochodowy łatwo rozpozna tego typu usterki. W wielu silnikach zaleca się dokonywać wymiany rozrządu częściej, niż to przewiduje producent auta.
Skutki zerwania napędu rozrządu okazują się nieraz katastrofalne. By do tego nie dopuścić, zwracaj uwagę na zalecany interwał wymiany rozrządu i zachowaj czujność w przypadku dziwnych pisków lub metalicznych odgłosów spod maski. Choć w nowoczesnych silnikach rozrząd bywa bardzo rozbudowany, a nieraz nawet ukrywa się go od strony skrzyni biegów, przez co koszt wymiany osiąga tysiące złotych, wciąż jest to o wiele mniej, niż w przypadku dopuszczenia do awarii.
Wymień rozrząd z Inter Cars!
Zauważyłeś, że rozrząd w Twoim aucie jest zużyty i wymaga wymiany? A może tylko jeden z jego elementów? Zadbaj o sprawność swojego auta z Inter Cars!
Wybierz produkt dla siebie
Podsumowanie
Rozrząd silnika jest kluczowym układem odpowiedzialnym za sterowanie przepływem paliwa, spalin i powietrza w silniku. Składa się z paska, łańcucha lub kół zębatych, które napędzają wałki sterujące zaworami i inne elementy osprzętu. Niewłaściwe działanie lub awaria rozrządu może spowodować poważne uszkodzenia silnika, dlatego zaleca się regularną profilaktyczną wymianę tego układu. Objawy uszkodzonego rozrządu to piszczenie na wolnych obrotach, metaliczne odgłosy spod maski, trudności z odpalaniem i niestabilna praca silnika. Warto pamiętać o zalecanym interwale wymiany rozrządu, aby uniknąć kosztownych napraw.
