Drgania pojawiające się na kierownicy, zwłaszcza podczas jazdy z wyższymi prędkościami, mogą znacząco zwiększyć ryzyko wypadku. Okazuje się, że przyczyną wspomnianych drgań mogą być źle wyważone koła. Nawet z pozoru niewielkie odchylenia od normy stanowią niemałe zagrożenie, wzrastające wraz z większymi wartościami pojawiającymi się na szybkościomierzu. Choćby z tego powodu dobrze jest wiedzieć, na czym polega wyważanie kół i jak przekłada się na codzienną eksploatację samochodu.
Felgi i opony są jednymi z najważniejszych elementów odpowiadających za bezpieczeństwo. Odpowiednie dopasowanie kół przekłada się nie tylko na precyzję prowadzenia, ale też na komfort. Oczywiście ogromne znaczenie mają same opony – ich stan czy dobór do pory roku. Ale to nie wszystko. Liczy się też równomierny rozkład masy koła (opony i felgi). Tylko wtedy bowiem masa koła na osi zostanie rozłożona właściwie, czyli wokół środka obrotu. Nawet nieznaczne dysproporcje ciężaru w poszczególnych fragmentach obwodu koła zyskują na znaczeniu, jeśli się weźmie pod uwagę siłę odśrodkową i prędkość obrotową koła.
Z artykułu dowiesz się m.in.:
- Jakie są przyczyny złego wyważenia kół.
- Jakie są skutki jazdy z niewyważonymi kołami.
- Jak często wyważać koła w samochodzie.
Złe wyważenie kół – po czym poznać?
Przy niewielkich prędkościach, choćby w ruchu miejskim, nie jest łatwo zauważyć, że koła się źle wyważone. Dopiero podczas jazdy z szybkością 100-120 km/h wzrasta częstotliwość drgań na kierownicy – te związane są z niewyważeniem kół przedniej osi. Natomiast symptomem niewłaściwie wyważonych kół tylnej osi mogą być wibracje karoserii oraz zarzucanie tyłem podczas dynamicznie pokonywanych łuków czy zakrętów.
Do objawów wskazujących na niewyważenie kół należy też stan opon. Mianowicie nierównomierne zużycie bieżnika. Zazwyczaj objawia się ono bardziej wytartymi miejscami w części opony, w której odchylenie masy jest większe od środka ciężkości. Oznacza to, że bieżnik będzie bardziej zdarty tam, gdzie zachodzą wyraźne dysproporcje (np. na zgrubieniu niewielkiego odcinka drutówki, która tworzy wewnętrzny oplot opony). Ponadto w czasie jazdy z niewyważonymi kołami do uszu kierowcy może dobiegać niejednostajny szum. Powodem tego zjawiska jest różnica w nacisku opony na podłoże.
Przyczyny złego wyważenia kół (statyczne i dynamiczne)
Wyróżnia się dwie przyczyny nieprawidłowego wyważenia kół. Do pierwszej należą odchylenia masy opony względem środka ciężkości. Te odchylenia mogą mieć zróżnicowane nasilenie. Sprawiają one, że koło nie będzie toczyć się równomiernie w trakcie obrotu i zacznie wykonywać ruchy oscylacyjne w górę i w dół. Jest to typowy przykład statycznego braku wyważenia. Natomiast dynamiczny brak wyważenia pojawia się, kiedy środek obrotu opony i koła mają różną masę. W tym wypadku koło zachowuje się nienaturalnie i podobnie, jak w przypadku statycznego niewyważenia, porusza się w górę i w dół.
Skutkiem niewyważenia są bicia radialne lub poprzeczne. Pierwsze z nich jest wynikiem niewłaściwego osadzenia drucianego oplotu opony na obręczy bądź niedokładnego ułożenia innych komponentów, z których zbudowano oponę. Wówczas, podobnie jak we wcześniejszym przypadku, koło w momencie obrotu będzie wychylało się w górę i w dół. Często wyważenie okaże się niemożliwe i będzie stanowić podstawę do wymiany opony z powodu wady fabrycznej. Inne następstwo nieregularności masy opon to bicie poprzeczne, które objawia się podczas obrotu wychylaniem koła na boki. Warto nadmienić, że przyczyny niewyważenia mogą leżeć również po stronie układu jezdnego.
Przyczyny niewyważenia koła spowodowane defektem opony i (lub) felgi:
- Wada fabryczna opony lub felgi.
- Nierównomierne zużycie bieżnika.
- Uszkodzenie, skrzywienie felgi
Przyczyny niewyważenia koła spowodowane defektem układu jezdnego:
- Nierówne zużycie tarcz lub bębnów.
- Niedokładne zamocowanie lub osadzenie koła na piaście.
- Zużycie amortyzatorów.
Przeczytaj też: Ciężarki klejone – zastosowania, ceny i właściwości
Niewyważenie kół powstałe podczas eksploatacji
Jazda po niskiej jakości drogach może doprowadzić do utraty prawidłowego wyważenia koła. Najczęściej przyczyną jest wjazd ze znaczną prędkością w wyrwę w jezdni, studzienkę lub uderzenie o krawężnik. W zależności od siły, z jaką koło najedzie na przeszkodę, może dojść do uszkodzenia amortyzatora lub felgi. Zwykle prowadzi to do zmiany środka ciężkości i masy wokół osi obrotu. Powoduje to bicie opon i przenosi drgania na kierownicę lub karoserię podczas jazdy. Stąd też zaleca się kontrolę wyważenia kół po każdym takim zdarzeniu. To pozwoli ustrzec się przed wieloma poważnymi konsekwencjami w dalszej czy bliższej przyszłości.
Skutki jazdy z niewyważonymi kołami
Niezależnie od tego, czy koła zostaną źle wyważone z powodu wady w budowie opony lub felgi, czy też w następstwie zderzenia z przeszkodą, skutki będą podobne. Poza drganiem kierownicy i karoserii z pewnością pogorszy się sterowność samochodu w czasie jazdy i hamowania. Auto może „ściągać” na boki, a także z opóźnieniem reagować na ruchy kierownicy. Jazda tego typu jest nie tylko niebezpieczna, ale dodatkowo powoduje szybsze zużywanie się elementów zawieszenia i opon. Ponadto niewyważone koła mogą mieć mniejszą przyczepność podczas złych warunków atmosferycznych, co bezpośrednio przekłada się na bezpieczeństwo. Przyjmuje się, że różnica nie może być większa niż 5 g na koło.
Jak często wyważać koła w samochodzie?
Zaleca się wyważać koła każdorazowo, kiedy opona jest zdejmowana z felgi – najczęściej więc podczas sezonowej wymiany ogumienia. O wyważaniu kół nie powinni zapominać kierowcy, którzy mają dwa komplety felg z oponami zimowymi i letnimi. Koła w czasie jazdy mogą stracić prawidłowe wyważenie z powodu uszkodzenia felgi lub ścierania się bieżnika. Ponowne ich założenie nastąpi po sezonie, może więc nie zapewnić właściwych parametrów jazdy. Z tego samego powodu zaleca się też kontrolę stanu wyważenia w czasie eksploatacji co ok. 10 tys. km – czyli raz lub dwa razy w roku wyważać koła powinni też kierowcy, którzy zdecydowali się na opony całoroczne. Również osoby korzystające z ogumienia sezonowego (letniego i zimowego) powinny przy dużych rocznych przebiegach odwiedzać serwis wulkanizacyjny częściej niż tylko podczas wymiany opon. Profilaktyka, czyli kontrola wyważenia kół, ma ogromne znaczenie. Oczywiście serwis opon należy też odwiedzić czym prędzej po wykryciu wcześniej omawianych symptomów niewyważenia.
Wyważenie kół to niezawodny sposób na polepszenie czy zachowanie odpowiednich właściwości trakcyjnych oraz przed poważniejszymi wydatkami związanymi z przedwczesną wymianą opon czy amortyzatorów.
Pora na nowe opony
Opony w samochodzie mogą wymagać wymiany z kilku powodów. Jednym z nich jest przedwczesne zużycie związane z niewyważeniem kół. Także czas (opony starsze niż 10-letnie) czy głębokość bieżnika (w praktyce poniżej 3 mm) są sygnałami pokazującymi, że czas rozejrzeć się za nowym kompletem. Ciekawą opcją, zyskującą na popularności, są opony wielosezonowe. To dobra propozycja zwłaszcza dla osób, które rocznie pokonują średnie i krótkie dystanse oraz są mieszkańcami miast czy aglomeracji. Poniżej trzy godne polecenia propozycje opon całorocznych w rozmiarze 205/55 R17 z trzech segmentów. Oczywiście to tylko ułamek oferty Inter Cars. Więcej propozycji w sklepie internetowym.
Znajdź swoje nowe opony całoroczne
Niewyważone koła – podsumowanie
Kiedy pojawią się jakiekolwiek symptomy związane z niewyważeniem kół, warto zarezerwować wizytę kontrolną w serwisie. Również po zakupie samochodu używanego dobrze jest zweryfikować stan kół, w tym ogumienia i wyważenia. Wizyta w serwisie wulkanizacyjnym jest też niezbędna, kiedy bicie na kierownicy pojawi się nagle – może świadczyć o poważnym uszkodzeniu opony (a nie tylko odklejeniu się ciężarków wyważających).
