Zabrudzony zawór EGR to źródło poważnych problemów. Obniżeniu ulega jego sprawność, a w skrajnych przypadkach może się zablokować. Jeżeli stanie się to w pozycji zamkniętej, znacznemu pogorszeniu ulegnie skład spalin, a w otwartej nastąpią trudności z odpalaniem auta, ruszaniem nim i utraci ono dynamikę na wysokich obrotach. Jak rozpoznać, że przyszedł moment na wyczyszczenie układu recyrkulacji spalin? Jak pozbyć się sprawiającego problemy nagaru? Czy można zrobić to samodzielnie?
Stosowany w większości współczesnych silników układ EGR (z ang. Exhaust Gas Recirculation – „recyrkulacja spalin”) to stosunkowo proste rozwiązanie, które pomaga w usuwaniu ze spalin szkodliwych związków, w szczególności rakotwórczych tlenków azotu (NOx). Kanał powietrzny łączy kolektor wydechowy z dolotowym, a otwarty w zależności od warunków pracy silnika zawór EGR cofa część spalin, by ponownie trafiły one do cylindrów. Skutkiem ubocznym jest jednak odkładanie się nagaru. By nie poskutkowało to uszkodzeniem elementów silnika, warto wiedzieć, jakie są pierwsze oznaki problemów i jak reagować w momencie ich wystąpienia.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Czym jest i jaką funkcję pełni zawór EGR?
- Jak rozpoznać problemy z zaworem EGR?
- Jak wyczyścić zawór EGR i czy można to zrobić bez jego demontażu?
- Czy można pozbyć się zaworu, jeżeli jego czyszczenie nie przyniosło spodziewanych rezultatów?
Za co odpowiada zawór EGR?
Choć trudno go nazwać nową konstrukcją – stosowany jest bowiem od lat 70. XX wieku – układ recyrkulacji spalin wciąż budzi pewne kontrowersje. Kierowcy, którzy nie do końca rozumieją, do czego służy zawór EGR, oskarżają go często o pogorszenie dynamiki jazdy i zwiększenie osadzania się nagaru. Wobec tego warto wyjaśnić, co to jest zawór EGR i jaką funkcję pełni w silniku.
Recyrkulacja spalin polega na cofnięciu pewnej ich ilości z kolektora wydechowego do dolotowego. Są tam mieszane ponownie z powietrzem i paliwem, biorąc udział w procesie spalania. Otwarcie zaworu EGR w silniku prowadzi do obniżenia temperatury spalania i zubożenia mieszanki (zwiększenia stosunku powietrza do paliwa).
Podczas procesu recyrkulacji utleniają się niespalone wcześniej węglowodory (HC), a także zmniejsza się ilość powstających tlenków azotu (NOx), rakotwórczych i problematycznych zwłaszcza w jednostkach wysokoprężnych. Wbrew powszechnemu przekonaniu sprawny zawór EGR nie prowadzi do pogorszenia osiągów auta, gdyż otwiera się tylko pod niskim obciążeniem oraz gdy silnik pozostaje ciepły, więc wtedy i tak nie wykorzystujesz jego pełnej mocy.
Dlaczego trzeba czyścić zawór EGR?
Zwiększone odkładanie się nagaru (osadu z niedopalonych cząstek paliwa i oleju) przez obecność zaworu EGR występuje zwłaszcza w silnikach z wtryskiem bezpośrednim, czyli we wszystkich współcześnie produkowanych dieslach i w większości silników benzynowych. Jeżeli Twoje auto ma wtrysk wielopunktowy, to problem z nagarem nie powinien występować na zaworach cylindrów, lecz na EGR. Z kolei silniki ze wtryskiem pośrednim są praktycznie wolne od tego problemu, gdyż mieszanka paliwowo-powietrzna obmywa zawory. Nie ma tu jednak żadnej uniwersalnej reguły, a więc wiele zależy od konkretnego silnika i stylu jazdy kierowcy.
Z czego jednak wynikają te różnice i co ma z tym wspólnego zawór EGR? W sprostaniu wyśrubowanym wymogom norm spalania pomagają m.in. katalizatory czy filtry cząstek stałych montowane w układzie wydechowym. EGR cofa spaliny bezpośrednio z kolektora wydechowego, czyli przed ich oczyszczeniem, przez co trudno nazwać je szczególnie czystymi. Cząstki z czasem osadzają się, oblepiając ścianki kanałów czy właśnie zawór EGR. Czyszczenie z nagaru w przypadku jednostek z wtryskiem pośrednim następuje w pewnej mierze automatycznie. Wirująca mieszanka paliwowo-powietrzna ma bowiem – w odróżnieniu od samego powietrza – właściwości czyszczące i zapobiega powstawaniu złogów.
Objawy zabrudzenia układu recyrkulacji spalin
Wraz z eksploatacją auta następuje odkładanie się nagaru, czego efektem jest brudny zawór EGR. Objawy złogów nagaru, przynajmniej początkowo, są trudne do zauważenia i łatwo pomylić je z awariami innych elementów silnika. Problemy z reakcją na gaz czy lekkie falowanie obrotów to sytuacje, które możesz przeoczyć. Im więcej zanieczyszczeń, tym sprawniej da się rozpoznać zapchany zawór EGR. Symptomy są bowiem wówczas bardzo wyraźne, ale zależą od pozycji jego zablokowania się.
Pozycja zamknięta mogłaby teoretycznie ucieszyć wielu sceptyków tego ekologicznego rozwiązania. Spaliny nie wracają do dolotu, wobec czego zostaje wyeliminowana przyczyna odkładania się w nim nagaru. Dodatkowo silnik pod małym obciążeniem pracuje na bogatszej mieszance, więc zachowuje swoją dynamikę. Co prawda, oznaką awarii jest kontrolka check engine, ale jeżeli silnik nie przechodzi w tryb awaryjny, wielu kierowców długo ją ignoruje.
Prędzej czy później problemy z zaworem EGR ujawnią się na stacji diagnostycznej w postaci znacznego pogorszenia się składu spalin. Zatkany zawór EGR doprowadzi też do przyspieszonego zużycia filtra cząstek stałych. Zaniedbanie to bez wątpienia wygeneruje dodatkowe koszta.
Zdecydowanie łatwiej zidentyfikować zatkany układ recyrkulacji w pozycji otwartej. Wówczas zubożenie mieszanki paliwowo-powietrznej następuje, nawet gdy nie ma ku temu sprzyjających warunków (motor jest zimny albo pracuje pod dużym obciążeniem). Silnik może więc gasnąć na niskich obrotach, przy ruszaniu albo irytować nieregularną pracą. Stale otwarty zawór EGR to też pogorszenie dynamiki w zakresie wysokich obrotów – gdyby był sprawny, jego zamknięcie spowodowałoby dostarczenie do cylindrów bogatszej mieszanki.
Jak sprawdzić zawór EGR?
Nawet jeśli zachowanie auta nie wydaje Ci się w żaden sposób podejrzane, warto, abyś znał inne sposoby, jak sprawdzić zawór EGR. Przypomnij sobie, kiedy ostatnio czyściłeś układ recyrkulacji. Mechanicy zalecają powtarzanie tej czynności co kilkadziesiąt tysięcy kilometrów. Jeżeli zdarzyło Ci się to zaniedbać, o ewentualne problemy z silnikiem możesz oskarżyć właśnie zawór EGR. Kontrolka check engine to kolejna wskazówka, że występują problemy z tym elementem. Pewności nabierzesz jednak dopiero po wyjęciu go z samochodu i obejrzeniu.
Gdzie znajduje się zawór EGR?
To, gdzie znajduje się zawór EGR, zależy oczywiście od konstrukcji silnika Twojego auta. Zazwyczaj znajdziesz go w pobliżu głowicy, gdyż układ recyrkulacji jest stosunkowo krótkim przewodem powietrznym, łączącym kolektor wydechowy z dolotowym. Informacja o tym, gdzie jest zawór EGR w Twoim silniku, powinna znajdować się w instrukcji obsługi auta. Niestety, w nowoczesnych jednostkach zdarza się, że dostęp do niego jest utrudniony, w związku z czym mniej doświadczeni majsterkowicze mogą mieć problem z jego samodzielnym wyjęciem oraz prawidłowym zamontowaniem.
Prawidłowe czyszczenie
Jak wyczyścić zawór EGR, gdy już udało się go wyjąć? Osadzoną warstwę nagaru usuń, np. śrubokrętem. Pozostały brud możesz rozpuścić benzyną lub odpowiednim środkiem czyszczącym. Następnie wygarnij nagar szczoteczką albo pędzelkiem. Czyszczenie zaworu EGR przeprowadzaj delikatnie, by nie uszkodzić ruchomych części, elektroniki czy silniczka sterującego klapą. Na koniec zamontuj element, pamiętając o wymianie uszczelki i opaski na nową.
Co zrobić, gdy czyszczenie zaworu EGR nie pomaga?
Jeżeli duże ilości nagaru doprowadziły do uszkodzenia silniczka, konieczna może okazać się wymiana zaworu EGR. Koszt nowej części wynosi od około stu złotych do nawet kilku tysięcy. Z tego względu sporą popularnością cieszy się regeneracja zaworu EGR. Niestety nie jest łatwo znaleźć solidny warsztat wyspecjalizowany w regeneracji EGR. Niefachowo przeprowadzona usługa to niepotrzebne dodatkowe koszty i pewność, że problemy z układem recyrkulacji spalin pojawią się w krótkim czasie.
Zawór EGR – ekspert Inter Cars radzi
Praktycznie wszystkie silniki produkowane w ostatnich dwudziestu latach mają zamontowany zawór EGR. Wobec tego spytaliśmy naszych ekspertów, który warto wybrać, gdyby czyszczenie nie pomogło i konieczna byłaby wymiana. Pamiętaj, że usuwanie czy zaślepianie zaworu jest nielegalne, a nawet jeżeli ujdzie Ci płazem, to szkodzi silnikowi.
Zawór EGR to jeden z elementów dbających o to, by silnik pracował w warunkach przewidzianych przez producenta i emitował odpowiednio czyste spaliny. Jego usuwanie bądź zaślepianie jest w świetle polskiego prawa nielegalne. Jednak ze względu na odkładanie się w nim nagaru, element ten może tracić sprawność lub ulegać awarii. Warto więc co kilkadziesiąt tysięcy kilometrów przebiegu przeprowadzić profilaktyczne czyszczenie zaworu EGR. Pozwoli ono uniknąć wymiany elementu na nowy, co w niektórych autach bywa dość kosztowne.
FAQ
Jak mogę rozpoznać problemy z zaworem EGR?
Problemy z zaworem EGR zwykle objawiają się nierówną pracą silnika i spadkiem jego mocy. Specjalistyczna aparatura wskaże też na zwiększenie zawartości szkodliwych związków w spalinach. Często świeci się również kontrolka check engine.
Dlaczego zawór EGR się brudzi?
Źródłem zabrudzenia zaworu EGR są przepuszczane przez niego spaliny. Niesione w nich cząstki osadzają się na zaworze w postaci nagaru, prowadząc z czasem do jego awarii.
Gdzie w silniku jest zawór EGR?
Układ recyrkulacji spalin łączy kolektor wydechowy z dolotowym. Z tego względu należy go zwykle szukać na górze silnika w pobliżu głowicy. Warto sprawdzić jego położenie w instrukcji Twojego samochodu.
Jak czyścić zawór EGR?
Dokładne wyczyszczenie zaworu EGR wymaga wyjęcia go z auta. Nagar można zmiękczyć benzyną, zeskrobać lub rozpuścić stosownym preparatem.
