W ostatnich latach samochody coraz częściej wyposaża się w skrzynie biegów inne niż tradycyjne przekładnie manualne. Oprócz dość dobrze znanych hydrokinetycznych skrzyń automatycznych dużą popularnością cieszą się przekładnie CVT (bezstopniowe) czy konstrukcje takie jak DSG, wyposażone w podwójne mokre sprzęgło cierne. Wszystkie te konstrukcje korzystają z oleju nie tylko do smarowania elementów skrzyni. Prowadzi to do większego skomplikowania konstrukcji i utrudnionej wymiany. Właśnie dlatego w takich przekładniach stosowana jest dynamiczna wymiana oleju. Dlaczego i jak jest przeprowadzana? Czy powinno się ją stosować i ile kosztuje taka usługa? Dowiedz się więcej – czytaj dalej!
Skrzynie biegów to obok silnika najbardziej rozbudowane części mechaniczne samochodów. Nawet tradycyjna skrzynia manualna składa się z dużej liczby zazębionych trybów, łożysk i dodatkowych elementów. Jeszcze bardziej skomplikowane są skrzynie automatyczne, zautomatyzowane i bezstopniowe. „Automaty” oparte są na przekładni planetarnej, dodatkowo rolę sprzęgła pełni konwerter hydrokinetyczny, za pomocą którego moment obrotowy przekazywany jest z silnika do skrzyni. Sprzęgło hydrokinetyczne wykorzystuje płyn do przekazywania energii. W tym przypadku jest to olej. Dodatkowo olej w skrzyni automatycznej pełni często funkcję sterującą: za pomocą zaworów (i odpowiedniego kierowania nimi) zmieniane są przełożenia. Podobnie wygląda to w skrzyniach DSG, w których dzięki układom hydraulicznym możliwa jest niezwykle szybka zmiana biegów. W skrzyniach bezstopniowych za pomocą ciśnienia oleju reguluje się ustawienie kół, na których pracują pasy lub łańcuchu, a więc chwilowe przełożenie napędu.
Z tego artykułu dowiesz się między innymi:
- Na czym polega dynamiczna wymiana oleju?
- W jakich przypadkach powinieneś wykonać wymianę dynamiczną?
- Ile kosztuje dynamiczna wymiana oleju w skrzyni automatycznej?
- Jaki wybrać olej przekładniowy do skrzyni automatycznej?
Statyczna a dynamiczna wymiana oleju w skrzyni automatycznej
Olej do automatycznych skrzyń biegów to specyficzny rodzaj płynu eksploatacyjnego. Ze względu na wcześniej opisane funkcje musi on nie tylko mieć cechy oleju przekładniowego, ale także oleju hydraulicznego, służącego do przekazywania energii i sterowania urządzeniami mechanicznymi. Z tego powodu utrzymanie jego właściwości na odpowiednim poziomie jest ważne dla płynnej pracy całego układu.
Producenci często nie podają przebiegów między wymianami płynu lub podają wartości bardzo wysokie. W rzeczywistości po około 60 000 km właściwości ATF (Automatic Trans Fluid – oleju do skrzyń automatycznych) zaczynają znacząco się pogarszać. Wynika to z kumulacji obciążeń termicznych i gromadzeniu się w oleju zanieczyszczeń powstałych w wyniku pracy elementów mechanicznych (tarcia). Po takim przebiegu powinno dokonać się wymiany oleju. Istnieją dwie możliwości:
- statyczna wymiana oleju;
- dynamiczna wymiana oleju.
Statyczna wymiana oleju
W przypadku wersji statycznej wystarczy odkręcić przeznaczony do tego korek spustowy. Pod wpływem grawitacji olej wypłynie ze skrzyni. Jednak nie będzie to cały płyn, który się w niej znajduje. W konwerterze, zaworach, przewodach, chłodnicy oleju i partiach przekładni umieszczonych dalej od korka zostanie sporo ATF-u, który zmiesza się ze świeżym po uzupełnieniu. Ocenia się, że w zależności od konstrukcji skrzyni metodą statyczną można wymienić od 30 do 60% całego płynu w przekładni.
Dynamiczna wymiana oleju
Dynamiczna wymiana oleju w skrzyni automatycznej wymaga bardziej złożonej procedury. Nie da się jej też wykonać samodzielnie bez odpowiedniego osprzętu. Do dynamicznej wymiany oleju konieczne jest odpowiednie wyposażenie warsztatu samochodowego. Sprzęt wpina się do skrzyni, najczęściej z wykorzystaniem przewodów prowadzących do chłodnicy. Następnie należy uruchomić silnik i wprawić przekładnię w ruch. Urządzenie w tym czasie będzie płynnie zastępować stary olej nowym. W ten sposób możliwe jest wypompowanie z całego płynu i bezpieczne zastąpienie go nowym.
Dynamiczna wymiana oleju w skrzyniach CVT i DSG
W skrzyniach bezstopniowych i ze sprzęgłami mokrymi olej należy wymieniać z tego samego powodu co w automatach. Jest on nie tylko smarowidłem, ale także służy do sterowania. W obu przypadkach stosuje się specjalne preparaty. Wymiana dynamiczna pozwala na usunięcie starego oleju z elementów sterujących czy chłodnicy.
Kiedy potrzebna jest dynamiczna wymiana oleju?
Jeżeli masz samochód od nowości lub dobrze znasz jego historię, zwykle wystarczy wymiana statyczna. Regularna wymiana części oleju pozwoli na sprawną pracę skrzyni przez długie lata. Ważne jest jednak, by zawsze wlewać olej tego samego typu. Inaczej jest w przypadku samochodów kupionych jako używane, szczególnie z nieco większym przebiegiem. Nie możesz mieć pewności, jaki preparat był stosowany i czy w ogóle go wymieniano! Warto wówczas zastosować dynamiczną wymianę oleju, by w całości pozbyć się wypełniającego skrzynię płynu.
Dynamiczną wymianę oleju warto przeprowadzić także w sytuacji, gdy samochód funkcjonował przez dłuższy czas w trudnych warunkach. Bardzo dynamiczna jazda, motosport, jazda w terenie czy holowanie przyczep – to wszystko powoduje wzrost temperatury oleju i jego przyspieszone zużycie. Jeżeli takie sytuacje zdarzały się dość często, dynamiczna wymiana oleju w skrzyni automatycznej może uratować ją przed poważną awarią.
Skrzynie automatyczne a wymiana oleju
Jeszcze inna sytuacja występuje w przypadku skrzyń automatycznych, w których producent nie przewidział wymiany oleju. Zwykle oznacza to, że z założenia po około 250 000 km należy wymienić przekładnię (w całości) lub poddać ją regeneracji. W takich przypadkach dość często nie występuje korek spustowy.
Samochody ze skrzynią automatyczną to jeden z nielicznych przypadków, gdy nie należy słuchać zaleceń serwisowych. Wymiana oleju znacząco wydłuży żywotność skrzyni automatycznej, której awaria będzie kosztowna, a dostęp do kompletnej przekładni może być utrudniony. Dynamiczna wymiana oleju ma tę zaletę, że można ją przeprowadzić nawet wtedy, gdy producent nie przewidział możliwości spuszczenia oleju ze skrzyni. Urządzenie można wpiąć między dowolne złącza hydrauliczne, które musi znajdować się w każdym automacie. Najczęściej dokonuje się tego w obwodzie chłodnicy oleju – mówi ekspert z firmy Inter Cars.
Objawy spadku jakości oleju w skrzyni automatycznej
W niektórych przypadkach konieczność wymiany oleju może być odczuwalna także w czasie jazdy. Zużyty olej nie przenosi w sposób płynny obciążeń, co może objawiać się szarpaniem podczas ruszania i przy zmianie przełożeń. Oprócz tego zanieczyszczenia mogą powodować błędy w pracy zaworów i elektrozaworów. W takim wypadku skrzynia może wchodzić w tryb awaryjny lub nie zmienić poprawnie biegu, na przykład podczas gwałtownego dodania gazu nie nastąpi redukcja.
Takie objawy mogą świadczyć o awarii skrzyni, ale przeważnie oznaczają zużycie oleju. Wymiana dynamiczna oleju powinna rozwiązać problem.
Dynamiczna wymiana oleju – cena
Na to, ile kosztuje dynamiczna wymiana oleju, wpływa przede wszystkim ilość oleju, którą musisz kupić. W przypadku wymiany statycznej przeważnie wystarczy zakupić od 4 do 6 litrów. W bardziej kompaktowych przekładniach niekiedy wystarczą nawet 3 litry. Za takie ilości należy zapłacić 200–500 zł.
Dynamiczna wymiana oleju wymaga 2–3 razy więcej płynu. Oznacza to, że konieczny będzie zakup nawet 20 litrów ATF. Koszt baniek tej wielkości wynosi zwykle od 600 do nawet 2000 zł, w zależności od jakości i parametrów oleju. Jak widać, nie jest to mały wydatek, szczególnie w przypadku bardziej wymagających skrzyń.
Ile kosztuje dynamiczna wymiana oleju? Cena jest wyższa niż w przypadku statycznej wymiany także w zakresie robocizny. Urządzenia do przeprowadzenia tego zabiegu zwykle mają tylko warsztaty wyspecjalizowane w naprawach automatycznych skrzyń biegów. Samo to powoduje, że usługa jest trudniej dostępna, a więc droższa od wymiany statycznej, którą wykona nawet najmniejszy serwis. Dodatkowo wymiana dynamiczna trwa dłużej i wymaga stałej kontroli przez wykwalifikowanego pracownika.
Zostawienie uruchomionego samochodu na podnośniku z podpiętą pompą do wymiany oleju byłoby podwójnie niebezpieczne ze względu na możliwość uszkodzenia skrzyni, a także wypadku związanego z ewentualną awarią podnośnika. Z tego powodu koszt dynamicznej wymiany oleju w warsztacie wynosi przeważnie kilkaset złotych, podczas gdy wymiana statyczna kosztować może nawet mniej niż 100 zł.
Jaki olej wybrać do dynamicznej wymiany?
Dobór oleju do skrzyni automatycznej, CVT czy DSG nie jest skomplikowany. Jeśli producent zaleca wymianę, zwykle w książce serwisowej podaje preferowane parametry ATF czy oleju przekładniowego. Można je poznać także poprzez zastosowanie dekoderów numeru VIN. Najczęściej w takim przypadku podawane są trzy informacje:
- typ oleju (ATF, LHM lub inny),
- lepkość oleju według normy SAE (np. 75W80),
- norma jakościowa API (od GL-1 do GL-6).
Większość przekładni z konwerterem hydrokinetycznym używa olejów ATF, czyli syntetycznych olejów do przekładni automatycznych. Wyjątek stanowią samochody wyposażone w system hydropneumatyczny patentu Citroena. W tym przypadku zwykle całość układów hydraulicznych w samochodzie pracuje na specjalnym płynie LHM (Liquide Hydraulique Mineral) lub LDS (odmiana syntetyczna). W takim wypadku dynamiczna wymiana oleju zachodzi w całym układzie, obejmującym także elementy zawieszenia, wspomagania kierownicy, a nawet układ hamulcowy. System spotkać można w niektórych samochodach marki: Peugeot, Mercedes, Maserati, a nawet Rolls-Royce (modele produkowane w latach 70. i 80.).
Trudniejsze zadanie w doborze oleju do przekładni czeka Cię, gdy chcesz dokonać wymiany w skrzyni, w której nie było to przewidziane. W takich wypadkach parametry oleju nie są zwykle podawane bezpośrednio w dokumentach serwisowych. Powinny być jednak dostępne w postaci zakodowanej w VIN lub w specjalnych instrukcjach serwisowych w ASO – mechanik powinien wiedzieć, jaki olej nalać po regeneracji czy wymianie skrzyni.
Jeżeli nie uda Ci się zdobyć takiej informacji, możesz udać się do specjalistycznego warsztatu. Tam specjaliści powinni mieć dostęp do testerów jakości oleju, które służą do sprawdzania stanu jego zużycia. Pozwolą one także ustalić, jakie parametry miał olej, którym zalano skrzynię. Dzięki temu dowiesz się, który produkt musisz kupić.
Problemu nie powinno stanowić dobranie oleju do skrzyń bezstopniowych, ponieważ większość producentów zaleca jego regularną wymianę. Zwykle to płyn ATF z dodatkami, oznaczany jako ATF CVT. Do skrzyń DSG przeznaczone są specjalne oleje spełniające normy koncernu VAG.
Jeżeli zauważysz opisane wcześniej objawy lub potrzebujesz dokonać dynamicznej wymiany oleju, sprawdź asortyment olejów przekładniowych w sklepie Inter Cars. W naszej ofercie znajdziesz zarówno oleje ATF przeznaczone do skrzyń CVT, jak i płyny do układów hydropneumatycznych LHM i LDS.
