Kiedy decydujesz się na wybór nowego samochodu, spotykasz się z terminami takimi jak „zaliczka” i „zadatek”. Te słowa usłyszysz zwykle na progu autoryzowanego salonu czy też odwiedzając prywatnego sprzedawcę. Niemniej, wiele osób nieświadomie używa ich zamiennie, a to w świetle obowiązujących przepisów stanowi duży błąd. Z tego tekstu dowiesz się więc, czym są zaliczka i zadatek oraz jak powinna wyglądać umowa „zaliczka na samochód”. Dzięki temu unikniesz nieporozumień oraz problemów z odzyskaniem pieniędzy przy niezrealizowaniu umowy.
Umowy zaliczkowe stosuje się przy chęci zarezerwowania samochodu na czas zorganizowania całej kwoty potrzebnej do zakupu lub chęci skonsultowania wyboru z kimś bardziej kompetentnym w tematach motoryzacyjnych.
Z tego artykułu dowiesz się m.in.:
- Czym jest zaliczka?
- Czym jest zadatek?
- Czym różnią się obie formy płatności?
- Co z zaliczką, gdy nie dojdzie do transakcji?
- Co lepsze – zadatek na samochód czy zaliczka?
Zaliczka na samochód – co to takiego?
Jak już ustaliliśmy, zaliczka i zadatek to dwa terminy księgowe, które bardzo często są stosowane zamiennie. Warto jednak wiedzieć, dokumenty zrównujące zadatek i zaliczkę są sporządzone w sposób niepoprawny. Aby jednak móc pójść dalej wyjaśnijmy charakter obu form rozliczenia.
Zaliczka to forma świadczenia pieniężnego, którą zwyczajowo wpłaca się przed wykonaniem określonej usługi lub dostarczeniem produktu. W naszym przypadku mówimy o dostarczeniu samochodu. Co ciekawe, kodeks cywilny w żaden sposób nie reguluje zaliczki, ponieważ działa ona wyłącznie na zasadach umów wzajemnych. W praktyce oznacza to, że podmiot A wpłaca na rzecz podmiotu B część kwoty, na którą opiewa podpisana przez strony umowa jeszcze przed dokonaniem ostatecznej transakcji.
Aby umowa, była ważna, musi być sporządzona w określony sposób. Najważniejszą rzeczą jest używanie w dokumencie słowa „zaliczka”. Z zapisów umowy musi jasno wynikać, że klient wpłacił zaliczkę, a nie zadatek. Ma to bowiem ogromne znaczenie w kontekście odstąpienia od umowy i próby odzyskania pieniędzy.
Jeśli w sytuacji spornej dojdzie do rozprawy sądowej, to brak słowa „zaliczka” będzie oznaczał, że de facto wpłacony został zadatek. Co warto wiedzieć — zaliczka nie jest w żaden sposób gwarancją finalizacji transakcji. W każdej chwili zarówno sprzedający, jak i kupujący mogą zrezygnować z postanowień bez żadnych konsekwencji finansowych – mówi ekspert Inter Cars.
Zadatek na samochód – czym jest?
Zupełnie inaczej sytuacja wygląda, gdy wpłacany zostaje zadatek. Ta forma rozliczenia może być zarówno pieniężna, jak i rzeczowa. Definicją zadatku jest więc zabezpieczenie stron transakcji na wypadek niewykonania lub niedostarczenia usług i produktów opisanych w umowie.
Zdajemy sobie sprawę, że taka definicja nie wyjaśnia w prosty sposób istoty zadatku, a więc omówmy to na konkretnym przykładzie.
Klient podpisał umowę i zobowiązał się do zakupu samochodu. Z przyczyn losowych lub jakichkolwiek innych w ostatniej chwili postanowił jednak zrezygnować z odbioru pojazdu. Nie ma tutaj znaczenia, czy nie udało mu się uzbierać całej kwoty, czy znalazł lepszą ofertę. W takiej sytuacji sprzedający ma prawo do zatrzymania całego zadatku jako swoistego rodzaju zadośćuczynienia. Z kolei, gdy to sprzedawca rezygnuje z umowy, ma on obowiązek, na wniosek kupującego, zwrócić zadatek w wysokości jego podwojonej wartości. Jest to forma ochrony zarówno sprzedawcy, jak i klienta.
Jeśli chodzi o wysokość zadatku, to nie istnieją przepisy, które regulują jego kwotę. Zwyczajowo jednak przyjęło się, że zadatek nie wynosi więcej niż 1/5 ostatecznej wartości usługi lub produktu. Jako forma rozliczenia jest zatem bardzo dobrym środkiem dyscyplinującym obie strony transakcji do wywiązania się ze swoich obowiązków.
Zaliczka na auto a zadatek – czym się różnią?
Pierwsza różnica, którą widać po analizie znaczenia tych pojęć, to fakt, że zadatek jest normowany przez obowiązujące przepisy prawa, a zaliczka już nie. Oznacza to, że zaliczką jest traktowana bardziej jako wynik nieformalnego porozumienia, a zadatek stanowi już zobowiązanie do konkretnego działania.
Kolejna kwestia to możliwości odzyskania pieniędzy, gdy nie doszło do transakcji. Oczywiście wiele zależy od zapisów umowy zawartej pomiędzy kupującym a sprzedawcą. Zaliczka z kolei w większości przypadków podlega zwrotowi, jeżeli któraś ze stron zechce się wycofać.
Zaliczka nie daje też gwarancji realizacji postanowień umowy, a zadatek już tak. Pierwsza forma rozliczenia jest najczęściej traktowana jako forma rezerwacji przedmiotu lub usługi (w tym przypadku samochodu).
Umowa „zaliczka na samochód” wcale nie jest kategorycznie sformalizowana przez przepisy. Dokument można spisać dowolnie i umieścić w nim dowolne zasady rozliczenia zaliczki w sytuacji wycofania się jednej strony z realizacji umowy. Co jednak ważne, wprowadzone przez sprzedającego lub kupującego zapisy nie mogą być sprzeczne z obowiązującym w Polsce prawem.
Jeśli chcesz mieć pewność, że podpisywana przez Ciebie umowa jest poprawna, zawsze możesz skonsultować ją z prawnikiem lub osobą, która ma wiedzę z zakresu przeprowadzania tego typu transakcji. Staraj się też nie podpisywać dokumentów bez wcześniejszego dogłębnego zapoznania się z nimi. Unikniesz w ten sposób pułapek zastawianych przez nieuczciwych sprzedawców.
Poniżej znajdziesz krótkie podsumowanie tego, co dzieje się z zadatkiem i zaliczką, gdy nie dojdzie do zrealizowania umowy.
Wpłacający odstępuje od umowy:
- zadatek – nie jest zawracany,
- zaliczka – zwracana jest w całości.
Otrzymujący odstępuje od umowy:
- zadatek – wpłacającemu zawracana jest jego dwukrotność,
- zaliczka – zwracana jest w całości.
Obie strony transakcji odstępują od umowy:
- zadatek – jest zwracany w całości,
- zaliczka – jest zwracana w całości.
Zaliczka czy zadatek za auto – co lepiej wybrać?
Jeśli chcesz zbyć swój pojazd, to o wiele korzystniejsze jest zażądanie zadatku. W sytuacji, gdy kupujący zrezygnuje z umowy, nie będziesz musiał zwracać mu wpłaconych środków. Z kolei jako osoba, która nabywa auto, powinieneś nalegać na stosowanie w umowie słowa „zaliczka”. W razie jakichkolwiek przeszkód ze sfinalizowaniem transakcji będziesz mógł bowiem ubiegać się o zwrot pieniędzy.
Ze względu na opisane wyżej niuanse bardzo ważne jest dokładne czytanie zawieranych umów. Wystarczy, że zadatek na samochód i zaliczka będą używane zamiennie, by jedna ze stron miała duży problem, gdy nie dojdzie do umówionej transakcji.
Jeśli planujesz zakup używanego samochodu, przeczytaj nasz artykuł i dowiedz się, na co powinieneś zwrócić uwagę przed ostateczną decyzją.
Umowa „zaliczka na samochód” a zwrot poniesionych kosztów
Jak już wspominaliśmy, zaliczka jest zwracana w całości, ale istnieją sytuacje, gdy otrzymujący może zawnioskować o zwrot kosztów, które poniósł w związku z realizacją i bieżącą obsługą umowy zawartej przez strony. Prawo dopuszcza takie praktyki. W większości przypadków, jeśli chodzi o zakup samochodu, zaliczka jest zwracana bez potrąceń, ale gdy np. zleciłeś komuś sprowadzenie auta z zagranicy, realizujący usługę ma prawo do odliczenia kosztów, które poniósł. Bardzo ważne jest jednak to, by okazał Ci dowody w postaci paragonów lub faktur.
Zaliczka na auto – jak ją odzyskać?
Załóżmy hipotetyczną sytuację, że jako klient, który chciał kupić samochód, zrezygnowałeś z finalizacji transakcji. Powód Twojej decyzji nie ma tutaj większego znaczenia. Postanawiasz więc odzyskać wpłaconą zaliczkę, na co w pełni pozwala Ci prawo. Pamiętaj jednak, że chęć odstąpienia od umowy powinna być złożona sprzedającemu na piśmie. W dokumencie muszą znaleźć się informacje takie jak:
- dane obu stron umowy,
- dane zawartej umowy oraz koniecznie data złożenia podpisów,
- określenie kwoty zaliczki i terminu zwrotu,
- numer konta, na które sprzedający powinien oddać pieniądze.
Bywa, że przesłanie takiego odstąpienia jest nieskuteczne i sprzedawca nie reaguje na Twoje wezwanie. Co robić w takiej sytuacji? Najważniejsze to zachować spokój. Napisz pismo, w którym wzywasz do zwrotu zaliczki, ale koniecznie zaznacz, że robisz to ponownie. Jeśli to wciąż nie przyniesie oczekiwanego efektu, masz pełne prawo do rozpoczęcia windykacji sprzedawcy i dochodzenia swoich praw na sali sądowej. Staraj się jednak dojść do porozumienia z drugą stroną umowy, ponieważ rozprawy trwają długo, a koszty sądowe bywają bardzo wysokie.
Czy zadatek może być uznawany za zaliczkę i odwrotnie?
W tej kwestii przepisy są jasne. Zadatek może być traktowany jako zaliczka, gdy usługa została zrealizowana lub samochód trafił do nowego właściciela. W takiej sytuacji zadatek staje się z naturalny sposób zaliczką wpłaconą na poczet należności klienta.
Zupełnie inaczej jest, gdy do transakcji nie doszło. Zgodnie z polskim prawem, zadatek nie może być traktowany jako zaliczka, jeżeli umowa nie dojdzie do skutku, ponieważ mają one różne konsekwencje prawne. Kupujący ma wtedy pełne prawo do odstąpienia od umowy i potraktowania wpłaconych pieniędzy jako zadatek i ubiegać się o dwukrotny zwrot kwoty. Jak więc widzisz, zadatek stanowi formę zabezpieczenia i pobiera się go po to, by w ramach umowy żadna ze stron nie poniosła strat finansowych oraz materialnych.
Kupiłeś samochód – zajrzyj do Inter Cars
Wierzymy, że udało Ci się dojść ze sprzedawcą do porozumienia i kupiłeś swój wymarzony samochód. W przypadku pojazdów używanych na początku mogą być potrzebne niewielkie naprawy i wymiany. Zajrzyj więc do naszego sklepu z częściami zamiennymi i akcesoriami do samochodów Inter Cars. Znajdziesz w nim pełny przekrój produktów, które usprawnią Twój pojazd.
Wybierz części i akcesoria samochodowe!
Zaliczka i zadatek – wiesz już, co wybrać!
Jak widzisz, zarówno zaliczka, jak i zadatek są formami zabezpieczenia stron transakcji. Musisz jednak mieć na uwadze, że działają w nieco inny sposób. Jeśli jesteś kupującym i wahasz się, co do zasadności wyboru danego pojazdu, powinieneś oczekiwać wprowadzenia do umowy słowa „zaliczka”. Z kolei z perspektywy sprzedawcy o wiele korzystniejszy jest zadatek, ponieważ nie ma obowiązku jego zwrotu, gdy kupujący w ostatniej chwili zrezygnuje ze sfinalizowania umowy.
