Naciskasz sprzęgło, wrzucasz bieg i puszczasz pedał. Miliony kierowców każdego dnia wykonują tę czynność, jeżdżąc samochodami wyposażonymi w ręczne skrzynie przekładniowe. Tarcza sprzęgła w znacznej części składa się z odpornych materiałów ciernych, których powierzchnia styka się z kołem zamachowym i w ten sposób odbiera moment obrotowy, a następnie przekazuje do skrzyni biegów. Nie tylko od sposobu eksploatacji zależy trwałość tego podzespołu. Wiele zależy też od właściwego montażu, choć informacje na temat, którą stroną założyć tarczę sprzęgła, można znaleźć na samym podzespole.
Z tego artykułu dowiesz się m.in.:
- co to jest tarcza sprzęgła;
- w jaki sposób działa tarcza sprzęgła;
- jaka jest żywotność tarczy sprzęgła;
- kiedy należy wymienić tarczę sprzęgła;
- jaki wpływ na żywotność tarczy sprzęgła ma montaż tego podzespołu;
- gdzie kupisz tarcze sprzęgła pochodzące od renomowanych producentów.
Czym jest tarcza sprzęgła?
Tarcza sprzęgła to jeden z kluczowych elementów układu odpowiedzialnego za przeniesienie napędu. Funkcją podzespołu jest przekazywanie momentu obrotowego generowanego przez silnik na koła pojazdu m.in. za pośrednictwem skrzyni biegów i półosi napędowych. Tarcza sprzęgła odbiera moment obrotowy z pojedynczego lub dwumasowego koła zamachowego i przekazuje go do wałka sprzęgłowego skrzyni biegów. Dzięki pracy tego podzespołu możliwe jest płynne włączanie i rozłączanie napędu pomiędzy silnikiem a przekładnią. Tarcza sprzęgła montowana jest w każdym samochodzie wyposażonym w manualną skrzynię.
Tarcza sprzęgła składa się z pięciu kluczowych elementów, do których należą:
- piasta,
- nit piasty,
- tarcza nośna,
- nit okładzin,
- okładziny cierne.
Ostatni element łączy się z kołem zamachowym, gdy kierowca zwolni pedał sprzęgła. Okładziny cierne ulegają zużyciu, a ich żywotność w dużej mierze zależy od stylu jazdy. W celu zapewnienia wysokiej trwałości tego podzespołu do jego budowy stosuje się materiały odporne na ścieranie i wysokie temperatury, takie jak: włókna szklane, włókna węglowe, spieki metalowe czy materiały organiczne.
Tarcza sprzęgła składa się zazwyczaj także ze sprężyn, które absorbują drgania pochodzące z jednostki napędowej. W coraz częściej spotykanych kołach dwumasowych, które montowane są między tarczą a kołem zamachowym, sama tarcza sprzęgła może być pozbawiona sprężyn. Wtedy ich funkcję przejmuje wspomniana „dwumasa”, która składa się ze sprężyn łukowych zamontowanych w metalowej obudowie. Rozwiązanie to wydajnie tłumi drgania, lecz jest dość kosztowne w serwisowaniu. Początkowo koła zamachowe dwumasowe można było spotkać głównie w silnikach wysokoprężnych. Obecnie są szeroko stosowane także w jednostkach benzynowych.
Jak działa tarcza sprzęgła?
Tarcza sprzęgła zawiera element cierny, który dociskany jest do bieżni koła zamachowego jednostki napędowej. Po połączeniu się tych dwóch elementów moment obrotowy przenoszony jest z silnika na koła pojazdu. W przypadku braku sprzęgła koła kręciłyby się przez cały czas, ponieważ wał korbowy bez przerwy przenosiłby moment obrotowy na wał skrzyni biegów. Uniemożliwiłoby to normalne użytkowanie samochodu, ponieważ nawet tak banalna czynność, jak zatrzymanie pojazdu, byłaby niemożliwa.
Od woli kierowcy zależy, jaki bieg zostanie wybrany i co za tym idzie, jaka będzie wysokość momentu obrotowego generowanego przez silnik po puszczeniu pedału sprzęgła. Zazwyczaj im wyższe obroty, tym większa wartość momentu obrotowego. Dlatego kierowcy redukują bieg przed rozpoczęciem manewru wyprzedzania.
Po wciśnięciu wspomnianego pedału tarcza sprzęgła odsuwa się od koła zamachowego na kilka milimetrów. Dzięki temu możliwy jest wybór biegu i załączenie go bez niepokojących zgrzytów dobiegających z przekładni.
Tarcza sprzęgła łączy się i rozłącza z kołem zamachowym przy pomocy pozostałych podzespołów wchodzących w skład sprzęgła samochodowego. Należą do nich:
- Docisk – blaszki o promienistym układzie zamknięte w obudowie o kształcie pierścienia. Podzespół ten przylega do tarczy sprzęgła.
- Łożysko oporowe – po zwolnieniu pedału sprzęgła łożysko oporowe dopycha docisk do tarczy sprzęgła, wywołując połączenie się ciernego elementu podzespołu z bieżnią koła zamachowego. Wtedy dochodzi do przeniesienia momentu obrotowego z silnika do skrzyni biegów.
Ile wytrzymuje tarcza sprzęgła?
Zużyta tarcza sprzęgła nie spełnia dobrze swojej funkcji, a jej wymiana bywa kosztowna. Do zużycia tego podzespołu może dojść w każdym samochodzie wyposażonym w ręczną skrzynię biegów. Żywotność może wynosić kilkadziesiąt lub kilkaset tysięcy kilometrów. Na drogach nie brakuje kierowców, którzy regularnie ścigają się od świateł i wykorzystują maksymalną moc, gwałtownie przyspieszając na krótkich odcinkach. W przypadku intensywnej eksploatacji połączonej z ruszaniem, gdy prędkość korbowodu wynosi 3 tysiące lub więcej obrotów na minutę, tarcza sprzęgła może zużyć się nawet po przejechaniu 10 czy 20 tysiącach kilometrów.
Tarcza sprzęgła poddawana normalnej eksploatacji może wytrzymać nawet 200 tys. km, choć sporo zależy od jakości części użytych do pierwszego montażu. Jako normalną eksploatację rozumiemy płynną zmianę biegów bez jazdy na tzw. półsprzęgle – wtedy prędkość obrotowa koła zamachowego i tarczy sprzęgła są różne, co znacznie przyspiesza zużycie warstwy ciernej. Istotnym czynnikiem wpływającym na żywotność podzespołu jest także procent użytkowania samochodu w mieście, gdzie często dochodzi do zatrzymywania się i ponownego ruszania.
Kiedy wymiany wymaga tarcza sprzęgła? Objawy, których lepiej nie ignorować
Zużyta tarcza sprzęgła, zazwyczaj daje o sobie znać z pewnym wyprzedzeniem. Najczęstszym objawem jest tzw. ślizganie się sprzęgła. Dochodzi do tego zjawiska, gdy prędkość obrotowa silnika wzrasta, a koła samochodu nadal kręcą się z tą samą prędkością. Zjawisku towarzyszy nagły wzrost obrotów połączony z głośną pracą silnika pomimo braku przyspieszenia samochodu.
Zużyta tarcza sprzęgła daje pierwsze objawy na 3. lub 4. biegu w zakresie prędkości obrotowych, podczas których generowana jest największa wartość momentu. Ignorowanie tych objawów zwiększa ryzyko zupełnego braku przenoszenia napędu nawet w niskich partiach obrotów. Chcesz dowiedzieć się więcej o tym, czym jest ślizgające się sprzęgło? Jakie są objawy, jak sobie z nim poradzić, wyjaśniamy w artykule z naszego bloga.
Po czym jeszcze można poznać, że zużyciu uległa tarcza sprzęgła? Objawy, takie jak głośna praca sprzęgła, mogą co prawda nie świadczyć o zużyciu samej tarczy, lecz innych podzespołów, takich jak wysprzęglik czy łożysko wyciskowe nazywane popularnie łożyskiem oporowym. W przypadku tej ostatniej części objawem zużycia często są wytarte zakończenia sprężyn talerzowych. Weryfikacja zużycia tego podzespołu możliwa jest dopiero po demontażu sprzęgła.
Szarpanie to kolejne objawy awarii, których nie należy ignorować. Najczęściej do tego negatywnego zjawiska dochodzi w wyniku dostania się do mechanizmu środka smarnego. Może do tego dojść poprzez rozszczelnienie elementów układu. Z tego powodu podczas wymiany sprzęgła konieczna jest nie tylko wymiana zużytych podzespołów, lecz także dokładne wyczyszczenie całej przestrzeni kosza sprzęgłowego oraz uszczelnienie demontowanych elementów.
Tarcza sprzęgła – jak błędy serwisowe wpływają na żywotność?
Wbrew pozorom odwrotnie założona tarcza sprzęgła stanowi błąd, który może przydarzyć się nawet doświadczonym mechanikom. Złe osadzenie elementu ciernego wynika zazwyczaj z robienia rzeczy na pamięć, a nie braku wiedzy. Informacje o tym, którą stroną założyć tarczę sprzęgła, napisane są na każdym podzespole i to zazwyczaj w kilku językach. Tym sposobem producenci części zamiennych ułatwiają pracę mechanikom. Pomimo tego odwrotnie założona tarcza sprzęgła przydarzyła się niejednemu fachowcowi. Co gorsza, większość producentów części zamiennych nie uznaje reklamacji wynikającej z błędnego montażu podzespołów – zauważa ekspert Inter Cars.
Odwrotnie założona tarcza sprzęgła to niejedyny błąd, jaki może zdarzyć się podczas prac warsztatowych. Do podstawowych urządzeń używanych podczas wymiany tarczy sprzęgła należy podnośnik. Dzięki niemu mechanik ma swobodny dostęp do podzespołu i może wykorzystać przyrząd do centrowania tarczy sprzęgła, co zapewnia precyzyjne osadzenie nowej części zamiennej.
Niestety wciąż nie brakuje osób, które chcą zaoszczędzić na czasie lub na fachowym wyposażeniu warsztatu. Drogą na skróty jest odciąganie skrzyni biegów i wkręcanie na siłę nowego podzespołu, co może przynieść opłakane skutki. W takich warunkach centrowanie tarczy sprzęgła jest znacznie utrudnione, a w efekcie zazwyczaj szybko pojawiają się drgania i szarpanie podczas eksploatacji. Po zakończeniu montażu nowej tarczy konieczne jest odpowietrzenie sprzęgła. Jak odpowietrzyć sprzęgło szczegółowo wyjaśniają nasi eksperci w artykule opublikowanym na naszym blogu.
Gdzie kupić wysokiej jakości tarczę sprzęgła?
Tarcza sprzęgła to element, który ulega zużyciu wraz z eksploatacją samochodu. Od stylu jazdy kierowcy zależy, czy wymiana tego elementu będzie konieczna po pokonaniu 20, czy może 200 tys. km. Sprawna tarcza sprzęgła zapewnia wydajne przeniesienie momentu obrotowego wytwarzanego przez silnik na koła samochodu. Szeroki asortyment tarcz sprzęgła znajdziesz w sklepie Inter Cars. Sprawdź, jakie podzespoły zostały wyselekcjonowane przez naszych ekspertów:
Kupuj sprawdzone produkty w Inter Cars!
Tarcza sprzęgła to niezbędny element każdego auta z manualną skrzynią biegów
Dlaczego tarcza sprzęgła ma tak duży wpływ na eksploatację samochodu z ręczną skrzynią biegów? Podzespół odpowiada za łączenie i rozłączanie silnika oraz skrzyni biegów. Dzięki temu możliwe jest m.in. dopasowanie poziomu momentu obrotowego przenoszonego na koła, a także zatrzymanie samochodu. Element cierny tarczy ulega zużyciu i zazwyczaj co kilka lat wymaga wymiany. Podczas wizyty w warsztacie warto zlecić także kontrolę stanu łożyska oporowego i docisku sprzęgła. Wymiana wszystkich elementów za jednym razem to sprawdzony sposób na długą i bezproblemową eksploatację. Wszystkie części zamienne, które pozwolą na utrzymanie Twojego samochodu w nienagannym stanie, znajdziesz w sklepie Inter Cars.
