Wyząbkowanie bieżnika – dlaczego powstaje i jak mu zapobiec?

Ząbkowanie bieżnika to jeden z nietypowych defektów opony powstających w czasie jej eksploatacji. Wielu kierowców wysyła do nas zapytania, w którym poruszany jest ten problem. Wyjaśniamy więc, czym spowodowane jest to zjawisko i jak mu zaradzić.

Opony samochodowe, to część eksploatacyjna, która przynajmniej w teorii powinna zużywać się proporcjonalnie do pokonywanego przebiegu oraz stylu jazdy kierowcy. Ścieranie się bieżnika, to rzecz absolutnie normalna, ale ząbkowanie już nie. Polega ono na jednakowym starciu klocków bieżnika w taki sposób, że czoło klocka jest zużyte bardziej niż jego tylna część. W wyniku tego bieżnik oglądany z profilu może przypominać ostrze piły. Niezależnie od rodzaju zastosowanego napędu, zwykle na taką przypadłość narażone jest ogumienie zamontowane na tylnej osi.

Ząbkowanie opon na osi tylnej

Tylne opony w odróżnieniu od przednich zmieniają swoje położenie względem podłoża w bardzo ograniczonym zakresie. Podczas jazdy działa na nie znacząca siła tarcia, która oddziałuje na poszczególną część opony z różnym natężeniem, ale w jednakowy sposób. Największe siły występują na krawędziach spływu klocków bieżnika, co powoduje ich specyficzne wycieranie. Podobnie w przypadku hamownia, na tylną oś działa tarcie, które przekłada się na silniejsze ścieranie tych samych krawędzi klocków bieżnika. Po kilku tysiącach kilometrów w pewnych warunkach może przyczynić się to do wyząbkowania bieżnika. Niektórzy kierowcy mogą tego zjawiska nawet nie zauważyć, ale po pewnym czasie z pewnością da ono o sobie znać. Nierównomierne zużycie opony charakteryzuje się zwiększonym generowaniem hałasu, który ma negatywny wpływ na komfort podróży.

Opony na osi przedniej

Na opony na osi przedniej, ze względu na to, że jest to oś skrętna, działa zróżnicowana siła tarcia w odróżnieniu od opon tylnych. Klocki bieżnika podczas jazdy oddziałują na asfalt od strony krawędzi natarcia, co powoduje ich ścieranie, a w czasie hamowania ścierają się one od krawędzi spływu. Oznacza to, że opony zamontowane osi przedniej ścierają się bardziej równomiernie, a więc zjawisko „ząbkowania bieżnika” nie występuje. Może być jedynie spowodowane usterką mechaniczną, a więc zużyciem lub uszkodzeniem zawieszenia.

Co wpływa na zjawisko ząbkowania?

Znaczący wpływ na ząbkowanie bieżnika ma jego rzeźba. Praktyka pokazuje, że im jest bardziej agresywna, a więc klocki bieżnika ułożone są rzadziej, tym możliwość wystąpienia wyząbkowania jest większa. Ponadto efekt ten występuje częściej w samochodach z wielowahaczowym zawieszeniem tylnej osi, które jeszcze skuteczniej niż tradycyjna belka skrętna „przykleja” oponę do nawierzchni. Okazuje się więc, że ząbkowanie jest problemem głównie w wysokiej klasy samochodach poruszających się na oponach klasy premium. Co więcej, wyząbkowaniu sprzyja zachowawczy styl jazdy. Im „delikatniej” obchodzimy się z oponami, tym mniej zróżnicowane siły na nie działają. Tym samym większa jest tendencja do wystąpienia tego nietypowego zużycia.

Równie istotny wpływ na wyząbkowanie ma ciśnienie w oponach. Dla zapewnienia optymalnych parametrów, powinno być ono odpowiednie do obciążenia pojazdu i zgodne z zaleceniami producenta. Rekomendowana wartość ciśnienia jest zwykle podana na klapce wlewu paliwa lub wewnętrznej stronie drzwi kierowcy.

Dowiedz się, jak sprawdzać ciśnienie powietrza w oponach

Nie bez znaczenia jest również twardość gumowej mieszanki, z której wykonana jest opona. Miękkie opony zimowe są bardziej podatne na „ząbkowanie”. Warto również pamiętać o sprawnym zawieszeniu i amortyzatorach. Jeśli zawieszenie jest nadmiernie wyeksploatowane lub uszkodzone, to wpływa na pogłębienie zjawiska ząbkowania klocków bieżnika.

Jak zapobiec ząbkowaniu opon?

Ząbkowanie to problem, przed którym trudno się uchronić. Z tego powodu lepiej mu zapobiegać, niż leczyć jego skutki. Jak wspomnieliśmy, spokojna i stateczna jazda może sprzyjać ząbkowaniu, a więc warto od czasu do czasu zafundować oponom lekki „wycisk”. Oczywiście z zachowaniem rozsądku i bezpieczeństwa. Skuteczną receptą na nierównomierne i nietypowe zużycie bieżnika jest systematyczne rotowanie opon, a więc zmienianie ich miejscami. Zaleca się rotować opony, co ok. 10-15 tys. kilometrów lub podczas sezonowej wymiany ogumienia. Takie zachowanie zapewni bardziej jednakowe ścieranie bieżnika opony na osi napędzanej i wleczonej. Należy tylko pamiętać o stosowaniu się do ustalonych schematów rotowania opon. Z tego względu przy zdejmowaniu opon, warto oznaczyć na nich pozycję, jaką zajmowały na osiach auta. Ułatwi to późniejszą zamianę.

Jak rotować opony?

Opony powinniśmy rotować według określonych schematów. Odkąd producenci ogumienia zaczęli oferować opony z bieżnikami kierunkowymi i asymetrycznymi, te schematy uległy drobnym komplikacjom. Należy zauważyć, że w przypadku bieżnika, w którym określony jest kierunek toczenia (kierunkowy) lub, w którym część zewnętrzna jest różna od części wewnętrznej (asymetryczny), opony możemy przekładać tylko po jednej stronie pojazdu, o ile nie chcemy zdejmować ich z felg. W przypadku opon z bieżnikiem symetrycznym, koła można przekładać zarówno pomiędzy osiami, jak i stronami auta.

W razie wątpliwości powinniśmy upewnić się, czy strzałki na bokach opony symbolizujące kierunek toczenia skierowane są do przodu (w przypadku opon kierunkowych) lub czy oznaczenie „outside” rzeczywiście znajduje się po zewnętrznej stronie auta (w przypadku opon asymetrycznych).