FSO Polonez – sprawdź, czy wiesz wszystko na jego temat!

Polonez to kultowy samochód, który był marzeniem wielu polskich rodzin w czasach PRL oraz w pierwszych latach transformacji ustrojowej. Zyskał także sławę dzięki obecności w kulturze masowej. To nim poruszał się bohater serialu „07 zgłoś się”, w efekcie czego auto nazywano „Borewicz”. Jaka jest historia tego modelu? Jakie wersje pojawiały się na polskich drogach przez kolejne lata? Oto wszystko, co powinieneś wiedzieć na temat Poloneza.

W czasach Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej Polonez był jednym z najpopularniejszych aut na polskich drogach. Myli się jednak ten, kto sądzi, że w XXI wieku samochód zupełnie zniknął. Jeszcze w 2021 roku w Polsce było ok. 33 tysięcy zarejestrowanych pojazdów. O tym, jak wielką popularnością cieszył się dawniej Polonez, świadczą też kolejne dane. Od 3 maja 1978 roku do 22 kwietnia 2002 roku wyprodukowano bowiem łącznie 1 061 807 egzemplarzy Poloneza (łącznie z zestawami montażowymi). Należy przy tym pamiętać, że kilkadziesiąt lat temu po drogach poruszało się znacznie mniej aut, trzeba więc to uznać za niewątpliwy sukces. 

Polonezy do tej pory budzą miłe wspomnienia oraz zajmują szczególne miejsce w sercach kolekcjonerów. Historię tego auta powinien zaś poznać nie tylko każdy fan motoryzacji, ale również miłośnik historii współczesnej.

Z poniższego artykułu dowiesz się m.in.:

• kiedy i w jakich okolicznościach powstał FSO Polonez,
• jakie były wersje i modernizacje Poloneza,
• czy jest szansa na wznowienie produkcji Poloneza,
• jak zadbać o Poloneza.

Polonez – historia kultowego auta

Plany FSO stworzenia nowego auta powstały jeszcze na początku lat 70. XX wieku. Na polskich ulicach były w tamtym czasie widoczne głównie Polskie Fiaty 125p (tzw. Duże Fiaty), produkowane przez Fabrykę Samochodów Osobowych w Warszawie. Nie zamierzano na tym poprzestać. O konieczności dalszego rozwoju FSO zadecydowano na najwyższym szczeblu partyjnym, co doprowadziło do podpisania umowy o powierzeniu prac konstrukcyjnych włoskiej firmie Fiat w 1974 r. Prace projektowe rozpoczęły się jeszcze w tym samym roku – brali w nich udział polscy inżynierowie i styliści.

Kalendarium powstania samochodu Polonez FSO:

• rok 1976 – prototyp Poloneza trafia do Biura Konstrukcyjnego Przemysłu Motoryzacyjnego i otrzymuje pozytywną opinię premiera Piotra Jaroszewicza,
• 20 września 1977 – do Polski przyjeżdża 7 pierwszych egzemplarzy Poloneza, które zmontowano w Turynie,
• 26 września 1977 – początek montażu kolejnych egzemplarzy (w 1978 roku montowano już po kilka sztuk dziennie),
• 3 maja 1978 – oficjalny początek produkcji seryjnej,
• 1978 rok – czytelnicy „Życia Warszawy” wyłaniają nazwę nowego modelu auta (wcześniej nosił oznaczenie FSO Polski 1300/1500).

Tylko w pierwszym roku produkcji powstało ponad 3,5 tys. egzemplarzy auta FSO Polonez. Przez kolejne lata następowała stopniowa modernizacja, która skutkowała wypuszczaniem nowych generacji.

Pierwszy FSO Polonez, czyli MR78

Nowy Polonez FSO odziedziczył całkiem sporo po swoim poprzedniku, czyli Fiacie 125p. Eksperci twierdzą nawet, że Polonez był tak naprawdę nieco bardziej nowoczesnym Dużym Fiatem z rozbudowanym nadwoziem. Trudno się z tym nie zgodzić. Polonez został bowiem zbudowany na płycie konstrukcyjnej Fiata 125p, otrzymując w spadku również przestarzały silnik oraz dość skromny rozstaw osi. Co prawda początkowo planowano wprowadzić unowocześnioną gamę silnikową, ale ostatecznie FSO nie zrealizowało ambitnych planów.

Najważniejsze parametry Poloneza MR78:

• napęd na tylne koła przenoszony przez wał napędowy,
• 4-cylindrowy silnik rzędowy chłodzony cieczą w układzie OHV (pojemności 1,3 i 1,5 l),
• manualna, 4-biegowa skrzynia biegów,
• liczba miejsc: 5,
• ładowność: 400 kg,
• masa własna: 1115-1140 kg.

To właśnie pierwszymi modelami Poloneza poruszał się bohater uwielbianego serialu „07 zgłoś się” – porucznik Borewicz. MR78 występował jako 5-drzwiowy hatchback z atrakcyjnym nadwoziem o modnej estetyce. W porównaniu do Fiata 125p miał też znacznie bogatsze wyposażenie (w tym rozbudowaną tablicę rozdzielczą) oraz wygodniejsze fotele. W standardowej wersji znalazły się m.in.: ogrzewanie tylnej szyby, obrotomierz, regulowana kolumna kierownicy i światła przeciwmgłowe. 

Dla porównania – w autach zachodnich marek, jak np. BMW, za wspomniane dodatki trzeba było dopłacać. Zwiększona sztywność i wytrzymałość nadwozia, strefy zgniotu z przodu i z tyłu oraz wzmocnione boczne drzwi miały z kolei za zadanie poprawić bezpieczeństwo bierne.

Unowocześnienia, które wprowadzano w kolejnych latach, to m.in.: składana tylna kanapa (1981 r.), 5. bieg (po 1982 r.), regulacja lusterek bocznych z wnętrza pojazdu (1985 r.). W tym samym czasie eksperymentowano z różnymi rodzajami silników. Efektem tego był m.in. Polonez z silnikiem Fiata DOHC (pojemność 1995 cm sześc., moc 112 KM). Taki pojazd mógł jeździć z maksymalną prędkością 170 km/h oraz był użytkowany głównie przez polskie służby, z milicją na czele. 

FSO Polonez – wersje i modernizacje

W pierwszych latach produkcji z fabryki FSO każdego roku wyjeżdżało ok. 30 tys. Polonezów, które powoli stawały się synonimem luksusu. Sprawiło to przede wszystkim wysoki (jak na tamte czasy) komfort podróżowania oraz osiągi zbliżone do propozycji konkurencyjnych marek, które zapewniał Polonez. Samochód przechodził wiele modernizacji. Powstało również wiele prototypów, jak choćby Polonez Long (prototyp limuzyny z 1979 r. – wyprodukowano tylko jeden egzemplarz) oraz Polonez Analog (przystosowany do jazdy w terenie – 1984 r.).

Od samego początku Polonezy pojawiały się też na rajdowych trasach. Autami poruszał się m.in. jeden z najsłynniejszych polskich kierowców – Marian Bublewicz. W latach 1984-1987 zdobywał nimi choćby rajdowe Mistrzostwo Polski (dokładnie modelami Polonez 2000 Rally i Polonez 2000 Turbo).

Kolejne wersje Poloneza były dostępne także dla zwykłych kierowców. Ich zestawienie znajdziesz poniżej.

Polonez MR83

Pierwsza wersja odmłodzonego Poloneza pojawiła się w 1983 roku. Nowością było m.in. wprowadzenie opcjonalnego wyposażenia oznaczonego literami: C, L, E, S, X (gdzie C oznaczało podstawową, a X najbogatszą wersję). 

Inne, ważniejsze zmiany to:

• plastikowe małe kołpaki (zamiast metalowych),
• elektroniczny zapłon silnika,
• plastikowy wlot powietrza na masce,
• zawieszenie oparte na dwóch resorach piórowych.

W tym samym czasie wyprodukowano serię Poloneza z silnikiem VM Turbodiesel (pojemność 1995 cm sześc. i mocy 84 KM). Wyposażony w ten silnik Polonez FSO był w stanie osiągnąć prędkość maksymalną do 145 km/h. Nadwozie nie wytrzymywało jednak wysokich drgań generowanych przez jednostkę napędową, a cena auta była zbyt wysoka. Z tego powodu nie trafił do masowej produkcji.

Polonez 3-drzwiowy i coupé

W latach 1979-1981 produkowano również 3-drzwiową wersję Poloneza. Czym się charakteryzowała? Silnik w 3-drzwiowym Polonezie pozostał bez zmian. Główna modyfikacja polegała na usunięciu tylnych drzwi oraz przedłużeniu przednich o 16,5 cm, a także wprowadzeniu składanych foteli kierowcy i pasażera (umożliwiających wsiadanie do tyłu auta).

Następną wersją 3-drzwiowego samochodu był Polonez coupé. Pojawił się w nim zmodernizowany pas przedni, szerszy słupek boczny i uchylne tylne szyby. Drzwi boczne wydłużono o kolejne 17 cm. Na kierowcach i pasażerach wrażenie robiło też brązowe obicie deski rozdzielczej. To praktycznie najrzadziej spotykany Polonez. Samochód ten jest z tego powodu przedmiotem marzeń wielu kolekcjonerów. Prawdopodobnie zachowało się zaledwie kilkadziesiąt sztuk. W sumie wyprodukowano zaś ok. 300 Polonezów 3-drzwiowych i coupé.

Polonez MR86/MR87/MR89

Druga połowa lat 80. XX wieku przyniosła następne, mniej lub bardziej istotne, liftingi Poloneza. Zmiany wprowadzono już w 1986 roku (FSO Polonez MR86). Modyfikacje przeszły wtedy m.in. przednie siedzenia (zmieniony kształt). Wprowadzono też blokadę tylnych drzwi oraz wydłużono przednią część nadwozia o 50 mm. To wtedy pojawiła się charakterystyczna dla Poloneza dodatkowa szybka przed słupkiem C, którą umieszczono dla poprawy widoczności. Z tego powodu popularnie nazywało się go „Akwarium”. Pod maską zmieniły się z kolei kolektor oraz filtr powietrza z termostatem.

Rok 1987 to kolejny lifting oraz wersja MR87. Tym razem m.in. tylny, plastikowy spojler zastąpiono przetłoczeniem na pokrywie bagażnika. Zmieniono też oznaczenie wersji pojazdu (na S, C, L, E, T) oraz wypuszczono nową wersję silnikową oznaczoną jako 1.6 LE (był to silnik CB o pojemność 1598 cm sześc. i mocy 87 KM).

FSO nie zwalniało tempa i w 1988 roku rozpoczęto prace nad kolejną wersją Poloneza. MR89 różnił się od poprzedników przede wszystkim tylną częścią nadwozia (nowe lampy oraz przedłużenie klapy bagażnika do zderzaka). Przemieszczono też boczne kierunkowskazy, które znalazły się bliżej drzwi, a dokładnie na błotniku. 

Polonez Caro

1991 rok był niemal rewolucyjny za sprawą całkowicie odnowionej wersji Poloneza, która występowała pod nazwą Caro. Auto odniosło ogromny sukces za sprawą nie tylko parametrów, ale przede wszystkim oczekiwań obywateli. Polska przechodziła w tym czasie transformację, a kierowcy rzadko kiedy mogli sobie pozwolić na kosztowne, zachodnie pojazdy. Caro było zaś tanie i łatwo dostępne – również pod względem serwisu.

Czym różnił się FSO Polonez Caro od wcześniejszych wersji Poloneza?

• Zmodernizowane nadwozie (w tym nowe przednie reflektory i wyprofilowane zderzaki),
• regulacja mocowania pasów przednich,
• rozbudowane wyposażenie dodatkowe (m.in. szyberdach, zamek centralny, głośnik, autoalarm, radio, sportowe fotele),
• różne wersje silnikowe, w tym diesel od koncernu PSA (XUD9A/XUD9A/L o pojemności 1905 cm sześc. oraz mocy 70 KM).

W 1993 roku Polonez Caro przeszedł pierwszy lifting. Tym razem m.in. zwiększono rozstaw kół oraz wprowadzono 4 nawiewy w kabinie pasażerskiej. W wyposażeniu dodatkowym pojawiły się zaś wspomaganie kierownicy, klimatyzacja i elektrycznie sterowane szyby. O tym, jak dużą popularnością cieszył się ten model Poloneza, świadczy fakt, że w połowie lat 90. był to najczęściej kupowany (oraz kradziony) samochód w Polsce.

Następna wersja, czyli Plus, Poloneza Caro pojawiła się w 1997 r. Był to efekt przejęcia fabryki FSO przez południowokoreański koncern Daewoo. Zmodernizowano wówczas Poloneza zgodnie z linią Plus (m.in. nowa deska rozdzielcza, poprawiona geometria kół, ukośne amortyzatory i hydrauliczne wspomaganie kierownicy). Był to jednocześnie ostatni model tego kultowego samochodu. Polonez Caro Plus był sprzedawany do 22 kwietnia 2022 roku. Ostatni egzemplarz, niebieskie kombi, znajduje się w Muzeum Motoryzacji Wena w Oławie. Wersja kombi bazowała na Caro Plus i Atu Plus. Różniła się metalową ramą pokrytą włóknem szklanym, co nie wpływało pozytywnie na wygląd. Miała także tylko jeden wariant silnika – 1.6 MPI, 84 KM.

Polonez Atu

Polonez Atu to tak naprawdę Polonez Caro w wersji sedan. Sedany uznawane były za bardziej prestiżowe i cieszyły się dużą popularnością wśród zamożniejszych kierowców. Prototyp tego modelu zaprezentowano w 1994 roku, natomiast do produkcji trafił 2 lata później. Czym się wyróżniał? W porównaniu do Caro przeprojektowano tylne zawieszenie, wygospodarowano więcej miejsca w bagażniku oraz zwiększono sztywność nadwozia. 

Silniki, z którymi był dostępny Polonez Atu, to: 1.6 GLi, 1.4 MPI (16-zaworowa konstrukcja Rovera) oraz 1.9 GLD (diesel). Już rok później wprowadzono nową wersję auta – Atu Plus (podobnie jak w przypadku Poloneza Caro był to efekt przejęcia FSO przez Daewoo). W standardzie znalazło się wtedy wspomaganie kierownicy i immobiliser, a przednie zawieszenie oraz wnętrze znacznie unowocześniono.

FSO Polonez nie był pozbawiony wad – krytyczne spojrzenie

Obecnie wiele osób mówi o Polonezach z prawdziwym rozrzewnieniem, a nawet wzruszeniem. Czy zasłużył sobie na tak ciepłe wspomnienia?

Polonez kojarzy się z czasami, które dawno już minęły, a dla części osób wiąże się z młodością. Zaletami tego samochodu były na pewno niska cena, łatwa naprawa i dość przestronne wnętrze. Miał jednak swoje wady. Pierwsze wersje były wyposażone w przestarzałe silniki, których trwałość pozostawiała wiele do życzenia. Były też problemy z korozją, miękkim zawieszeniem i hamulcami. Po przejęciu FSO przez Daewoo niewiele się zmieniło, a Polonezy Caro i Atu Plus były tak naprawdę przestarzałe. Nic dziwnego, że ich produkcja trwała tylko kilka lat. Nie można jednak zaprzeczać: auta te mają swój urok – ocenia ekspert Inter Cars.

Co jakiś czas w mediach pojawiają się doniesienia o wskrzeszeniu Poloneza. Ostatnie informacje pochodzą z 2021 roku, kiedy to firma FSO Syrena z Kutna (prawny kontynuator nazwy FSO oraz modeli) zaprezentowała, jak będzie wyglądał nowy Polonez FSO. Przedstawiony model był jednak prototypem auta elektrycznego (wcześniej powstała elektryczna „Syrenka”), który miałby powstać w wersji miniseryjnej. Do używania nazwy Polonez byłaby wymagana zgoda koncernu Daewoo.

Polonez – samochód nie tylko dla kolekcjonerów

Widok Poloneza na drodze to coraz rzadsza sytuacja. Nie brakuje jednak osób, które pragną poczuć ducha przeszłości oraz zasiąść za kierownicą tego samochodu. Koszt zakupu Poloneza (w zależności od rocznika i wersji wyposażenia) sięga od kilku do nawet kilkunastu tysięcy złotych. Będzie to oczywiście samochód używany, bo tak jak wspominaliśmy, Polonezy nie są już produkowane. Kupując Poloneza, musisz przygotować się (szczególnie, jeśli zdecydujesz się na wiekowy model) na to, że auto może wymagać sporej liczby napraw. Są związane z wieloletnią eksploatacją samochodu, ale całe szczęście Polonez słynie z nieskomplikowanej konstrukcji, ułatwiającej serwis.

Jeśli Twoje auto potrzebuje renowacji, sprawdź ofertę sklepu motoryzacyjnego Inter Cars. Części zamienne, opony, felgi, płyny i chemia oraz inne akcesoria pozwolą szybko przywrócić Poloneza do dobrego stanu. Regularne przeglądy oraz naprawy bieżących usterek sprawią, że Polonez będzie służyć przez wiele lat, bez względu na to, czy masz zamiar korzystać z niego na co dzień, czy też ma być wyłącznie eksponatem kolekcjonerskim.

Nowy FSO Polonez – dawne marzenie polskich rodzin

Samochód marki Polonez głęboko utkwił w świadomości Polaków. Nigdy nie odniósł jednak światowego sukcesu. Poloneza eksportowano co prawda do ponad 40 krajów świata, ale ogółem (do 1997 roku) sprzedano za granicę tylko 222 966 egzemplarzy. FSO Polonez to samochód przeszłości, który wciąż ma wielu zwolenników oraz bez wątpienia robi duże wrażenie na polskich ulicach. Jeśli chcesz, żeby Twój Polonez zyskał nowe życie, musisz o niego odpowiednio zadbać. W Inter Cars znajdziesz wiele niezbędnych części i akcesoriów, idealnych dla Twojego auta.