Rozbiegany diesel – czym jest ta awaria i co robić, gdy wystąpi?

Rozbiegany silnik diesla to koszmar każdego kierowcy, który kiedykolwiek doświadczył takiej awarii. O powadze sytuacji z pewnością świadczy fakt, że wiele takich osób stanowczo twierdzi, że auta z takim silnikiem nigdy więcej nie kupią. Nie oznacza to wcale, że tytułowa usterka zdarza się często. Większość aut z dieslem nigdy jej nie doświadczy. Jednak gdy już do niej dojdzie – sytuacja robi się naprawdę niebezpieczna i przerażająca. Najprościej mówiąc, ta awaria silnika występuje, gdy dochodzi do samoistnego zapalenia się oleju silnikowego, który najczęściej z powodu niesprawnej turbosprężarki przedostaje się do komory spalania. Warto wiedzieć, jak w takim momencie zareagować – bo usunięcie kluczyków ze stacyjki wcale nie rozwiązuje problemu. W poniższym tekście wyjaśniamy, co dokładnie należy zrobić i jak zapobiegać rozbieganiu silnika.  

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Jak i dlaczego dochodzi do rozbiegania silnika?
• Co robić, gdy dojdzie do takiej awarii?
• Jak należy dbać o turbosprężarkę?
• W jaki sposób przebiega naprawa pojazdu, który uległ rozbieganiu?
• Czy tej usterki silnika da się uniknąć?

Rozbiegany diesel: jak dochodzi do awarii?

Rozbieganie to awaria silnika, która dotyczy głównie samochodów  z napędem diesla. Aby zrozumieć, skąd bierze się problem, musisz wiedzieć, na jakiej zasadzie opiera się funkcjonowanie takiego auta. Jest on zbudowany podobnie, jak silnik benzynowy – jednak sposób jego działania jest nieco inny.

W silniku benzynowym mieszanka paliwowo-powietrzna zapalana jest przez iskrę. W modelu wysokoprężnym wystarczy samo sprężanie powietrza. Dlaczego? W pojazdach benzynowych typowy stopień sprężania to 9:1, a w autach z dieslem – aż 20:1. Powietrze jest więc tłoczone ze znacznie większą siłą. To sprawia, że nagrzewa się do temperatury na tyle wysokiej, iż może dojść do samoczynnego zapłonu paliwa.

Co z tego wynika? Otóż w ten sposób może zapalić się nie tylko olej napędowy, ale również olej, który służy do smarowania silnika. Przedostaje się on do cylindrów przez układ dolotowy – zazwyczaj przyczyną jest nieprawidłowo działająca sprężarka. Choć czasem do wystąpienia spektakularnej awarii dodatkowo przyczynia się nadmiar oleju przedostający się przez odmę olejową w zużytym silniku.

Jak turbosprężarka może doprowadzić do uszkodzenia, jakim jest rozbiegany diesel?

• Po pierwsze – przyczyną może być awaria turbosprężarki. Wówczas służący do smarowania elementów silnika olej przedostaje się do układu dolotowego, a stamtąd – do komory spalania. Nigdy nie powinieneś więc ignorować nawet niewielkich symptomów uszkodzenia turbosprężarki! Jeśli podejrzewasz, że do niego doszło, jak najszybciej zatrzymaj się i nie uruchamiaj silnika, dopóki nie rzuci na niego okiem mechanik.
• Rozbieganie silnika może pojawić się, gdy turbosprężarka pracuje prawidłowo – ale wypycha zgromadzony w układzie chłodnicy powietrza doładowującego olej. Problemem jest zazwyczaj nadmiar tej substancji, znajdujący się w chłodnicy lub w jej rurach.
• Rozbiegany silnik diesla niekiedy występuje również po założeniu nowej turbosprężarki. Czasem wtedy, gdy ją naprawisz. Pamiętaj, że po wszystkich tego typu procedurach należy (przed ponownym montażem turbosprężarki) dokładnie opróżnić i oczyścić wszystkie chłodnice powietrza doładowującego oraz przewody! W przeciwnym wypadku zgromadzony w układzie olej zostanie wtłoczony do silnika – co grozi właśnie rozbieganiem silnika.

Jak wygląda taka awaria? Cóż, jedno jest pewne – nie sposób jej nie zauważyć. Silnik zaczyna w niekontrolowany sposób zwiększać prędkość obrotową. Kierowca chce wrzucić „luz”. Wówczas obroty gwałtownie wzrastają, pojawia się ogromny hałas, a spod maski i z rury wydechowej pojazdu zaczynają wydobywać się kłęby dymu. Co gorsza – zazwyczaj problem pojawia się nagle, bez żadnego ostrzeżenia i objawów, które go zwiastują.

Zobacz również: Jak dbać o silnik diesla?

Rozbiegany diesel – co robić?

Z pewnością domyślasz się już, że nawet doświadczonego kierowcę może zaskoczyć rozbiegany diesel. Jak zatrzymać awarię? Pierwszym odruchem jest w takiej sytuacji zdjęcie nogi z gazu i wyciągnięcie kluczyka ze stacyjki – niestety, takie postępowanie nie przynosi spodziewanego efektu. Proces rozbiegania w pewien sposób napędza się samoistnie: im więcej oleju znajdzie się w napędzie, tym wyższe będą stawały się obroty silnika. To sprawia, że wzrasta też ciśnienie w układzie smarowania – co przyczynia się do większej ilości oleju przedostającego się tam, gdzie nie powinno go być.

Temperatura silnika wzrasta więc z każdą chwilą, a jednocześnie pogarsza się smarowanie. Nieuchronną konsekwencją tego jest zatarcie silnika, a nawet rozerwania jego elementów. Towarzyszący całemu procesowi żar może spowodować pojawienie się ognia w komorze silnika, co grozi pożarem.

Co więc powinieneś zrobić, gdy zaskoczy Cię rozbiegany diesel? Jak zatrzymać tragiczny w skutkach ciąg wydarzeń? Sposobów jest kilka. By nie dopuścić do całkowitego uszkodzenia silnika, trzeba spróbować zdusić cały proces. W tym celu należy:

• wrzucić jak najwyższy bieg;
• puścić sprzęgło, jednocześnie trzymając wciśnięty hamulec.

Oczywiście, ta metoda może zadziałać tylko wtedy, gdy masz auto z manualną skrzynią biegów. Musisz też liczyć się z możliwością jej uszkodzenia – takiego manewru może również nie przetrwać sprzęgło oraz dwumasowe koło zamachowe. Często nie ma jednak sensu żałować tych elementów, ponieważ jeśli nie uda Ci się opanować rozbiegania silnika, to zniszczenia mogą być o wiele większe.

Zobacz również: Awaria systemu wtrysku – jak sobie z tym poradzić i co należy zrobić?

Sposób opisany powyżej nie zadziałał i dalej występuje rozbiegany diesel? Co robić? W teorii problem mogłoby rozwiązać zatkanie dopływu powietrza do silnika… ale ta metoda sprawdza się w praktyce rzadko i raczej w przypadku starszych modeli diesla. Nowsze, rozbudowane konstrukcje sprawiają, że jest to zadanie raczej niewykonalne. Wysokie podciśnienie sprawia, że silnik zasysa powietrze niezależnie od tego, jak postąpisz.

Jeśli przyjdzie Ci do głowy zatkanie dolotu jakimś przedmiotem, który akurat masz pod ręką, to miej świadomość, że najprawdopodobniej zostanie on po prostu wciągnięty do środka. Ponadto takie postępowanie jest niebezpieczne: pracujący w nieprawidłowy sposób silnik może w każdej chwili po prostu eksplodować! Dodatkowo możesz poważnie poparzyć się gorącym olejem lub rozgrzanymi elementami konstrukcji. Zdarza się jednak, że w ten sposób udaje się zatrzymać awarię, choć nie jest to zbyt bezpieczne.

Jak dbać o turbosprężarkę? Ekspert radzi

Utrzymywanie turbosprężarki w dobrym stanie to jeden z najskuteczniejszych sposobów na uniknięcie rozbiegania silnika. O co dokładnie należy zadbać, by zmniejszyć ryzyko poważnej awarii? Zobacz, co na ten temat ma do powiedzenia ekspert marki Inter Cars.

Jedną z prozaicznych, ale całkiem częstych przyczyn uszkodzenia turbosprężarki jest zaniedbanie cyklicznej wymiany oleju. Kierowcy zapominają o tym, by regularnie kontrolować jego poziom i wymienić go na nowy. Zbierające się w oleju zanieczyszczenia doprowadzają do szybszego zużycia turbosprężarki. Nie należy przeciągać interwałów wymiany, warto wręcz je skrócić!

Równie częstym powodem uszkodzenia turbosprężarki może okazać się zbyt szybki ruszanie. Zanim pompa prześle olej do wirnika, mija kilka minut – a substancja jest niezbędna do prawidłowej pracy turbiny. Po włączeniu silnika nie należy od razu mocno go obciążać. Konstrukcja „nie podziękuje” nam również za jazdę z dużym obciążeniem, ale na niskich obrotach: to szkodzi turbinom o zmiennej geometrii.

Jazdy nie należy też szybko kończyć – warto dać turbinie wyhamować. Po zatrzymaniu silnika wirnik może kręcić się jeszcze przez kilkadziesiąt sekund. Dobrym przyzwyczajeniem jest więc pozostawianie pracującego na wolnych obrotach auta przez około minutę. Choć producenci zapewniają, że w nowoczesnych modelach aut nie trzeba tego robić, to wielu specjalistów wciąż zaleca takie postępowanie jako bezpieczniejsze.

Rozbiegany diesel – naprawa

Rozbieganie silnika zazwyczaj prowadzi do zatarcia jego elementów. Gdy zaczyna brakować oleju silnikowego, dochodzi do ogromnych spustoszeń. W najgorszym przypadku w wyniku pęknięcia lub oderwania się wewnętrznych podzespołów powstają dziury. Przez nie wypływa rozgrzany olej – co w połączeniu z panującą pod maską wysoką temperaturą może doprowadzić do pożaru całego pojazdu. Łatwo się domyślić, że w takiej sytuacji często naprawa nie wchodzi już nawet w grę.

Praktycznie nie jest możliwe, aby uniknąć uszkodzeń, jakie powoduje rozbiegany diesel. Naprawa zniszczonych elementów na ogół jest kosztowna. Spektakularne awarie mogą dotyczyć układu korbowo-tłokowego albo całej jednostki napędowej. Zdarza się także kompletna destrukcja silnika.

Jedno jest pewne: samochód, w którym doszło do rozbiegania silnika, nie nadaje się do dalszej jazdy. Nawet jeśli na pierwszy rzut oka nie widać poważnych oznak uszkodzeń. Uruchomienie pojazdu może w takiej sytuacji być wręcz niebezpieczne! Wezwij lawetę – z jej pomocą przetransportujesz auto do serwisu.

Czy da się uniknąć rozbiegania silnika?

Nie da się tego ukryć – rozbiegany diesel to ogromny problem. Prawdopodobnie zastanawiasz się teraz, czy można tego uniknąć. Nie da się zyskać stuprocentowej pewności, że awaria się nie pojawi – jednak da się zmniejszyć prawdopodobieństwo jej wystąpienia. Przede wszystkim, należy troszczyć się o kondycję turbosprężarki. Dbaj o to, by stosować w swoim pojeździe tylko oleje wysokiej jakości. Najlepiej te, które polecane są przez producenta Twojego samochodu. Jeśli zauważysz objawy zużycia, takie jak widoczne wycieki oleju, dym wydobywający się z wydechu lub nietypowe dźwięki podczas pracy silnika – nie zwlekaj z naprawami!

Powinieneś również co jakiś czas kontrolować stan węży, które doprowadzają do silnika powietrze. Na ich połączeniach nie powinny być widoczne tłuste zapocenia –   ich obecność świadczy  wyeksploatowaniu tego elementu. Jest to sygnał ostrzegawczy! Regularne sprawdzanie, czy poziom oleju silnikowego jest prawidłowy, także pomoże Ci uniknąć kosztownej w naprawie i niebezpiecznej awarii.

Rozbiegany diesel – podsumowanie

Problem rozbiegania silnika diesla jest awarią związaną głównie z nieprawidłową pracą turbosprężarki. Awaria ta polega na samoistnym zapłonie oleju silnikowego, który dostaje się do komory spalania. Głównymi objawami rozbiegania silnika są problemy z turbosprężarką, takie jak utrata mocy, czy niepokojące dźwięki. 

Żeby uniknąć całkowitego zniszczenia silnika, wrzuć najwyższy bieg i zatrzymaj samochód. Pamiętaj, aby po zatrzymaniu, nie uruchamiać samochodu ponownie – może wtedy dojść do poważniejszych uszkodzeń i całkowitego zniszczenia silnika.