Gorkowskij Awtomobilnyj Zawod, czyli w skrócie GAZ, to jedna z największych firm rosyjskiego przemysłu motoryzacyjnego. Producent skupia się na wytwarzaniu aut osobowych, ciężarowych czy autobusów. Przez niemalże stuletnią historię przedsiębiorstwo produkowało również pojazdy wojskowe. Jakie modele GAZ-a najbardziej wpisały się w radziecki czy rosyjski krajobraz? Czy „czarna Wołga” była autem budzącym strach? Odpowiedzi na te oraz inne nurtujące Cię pytania znajdziesz w poniższym artykule!
GAZ jest czołowym producentem samochodów ciężarowych na rynku rosyjskim. To także lider, jeśli chodzi o produkcję autobusów. Pojazdy z tego segmentu cieszą się naprawdę dobrą opinią. Gama produktów tej marki to również samochody osobowe oraz duże silniki wysokoprężne. GAZ praktycznie od samego początku współpracuje z dużymi przedsiębiorstwami motoryzacyjnymi z całego świata. W pierwszych latach działalności był to Ford, a później Gorkowskij Awtomobilnyj Zawod działał razem z Chryslerem w zakresie pojazdów klasy średniej.
Z tego artykułu dowiesz się m.in.:
- Kiedy rozpoczęła się historia marki GAZ?
- Jakie są najpopularniejsze modele GAZ-a?
- Co ma wspólnego Ford z sowiecką motoryzacją?
- Czy Wołga powinna wzbudzać strach?
GAZ – historia marki
GAZ i Henry Ford – jak to się zaczęło? Po 2 latach wizyt rozpoznawczych i przyjaznych negocjacjach przedsiębiorstwo Ford Motor Company podpisało 30 maja 1929 roku przełomową umowę dotyczącą produkcji samochodów w Związku Radzieckim.
ZSRR w latach 30. XX wieku nie należał do najbardziej rozwiniętych krajów na świecie. W 1928 roku w całym państwie było około 20 000 samochodów. Znajdowała się tam również tylko 1 fabryka pojazdów ciężarowych. Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich w tamtym czasie chciał szybko dołączyć do grona liczących się producentów samochodów. Wówczas z pomocą przyszedł Henry Ford. Przedsiębiorca skupiający się na inżynierii i metodach produkcji był idealnym kandydatem do współpracy.
Henry Ford zdecydowanie opowiadał się za tym, aby jego firma robiła interesy z krajami komunistycznymi. w planach nie przeszkadzały różnice ustrojowe czy odmienne zapatrywanie na gospodarkę (centralne planowanie w ZSRR i wolny rynek w USA). W maju 1929 roku na łamach pisma „The New York Times” zacytowano wypowiedź amerykańskiego przedsiębiorcy: „Bez względu na to, gdzie przemysł prosperuje, czy to w Indiach, Chinach czy Rosji, cały świat z pewnością wyciągnie z niego coś dobrego”.
Podpisany w Dearborn, w stanie Michigan 31 maja 1929 roku kontrakt przewidywał, że Ford będzie nadzorował budowę zakładu produkcyjnego w Niżnym Nowogrodzie, położonego nad brzegiem Wołgi, w celu produkcji samochodów Modelu A. W granicach Moskwy natychmiast uruchomiłaby się również montownia. W zamian za to ZSRR zgodził się kupić 72 000 niezmontowanych samochodów i ciężarówek Forda oraz części zamienne. Był to zapas potrzebnych elementów na kolejne 9 lat! W sumie produkty od przedsiębiorcy miały wartość ok. 30 milionów dolarów. Aby dotrzymać swojączęść umowy, Ford wysłał inżynierów i kierownictwo do Związku Radzieckiego.
Przez pierwsze lata po zakończeniu I wojny światowej rządy USA i ZSRR nie utrzymywały oficjalnych stosunków dyplomatycznych, porozumienie z Fordem było więc przełomowe. Co ciekawe, wkrótce po podpisaniu umowy z Fordem włodarze ZSRR nawiązali kolejne alianse z firmami z Zachodu. Można śmiało zaryzykować tezę, że umowa z H. Fordem przetarła szlaki.
Obecnie różne są poglądy na temat działalności Henry’ego Forda. Jak podają badacze, amerykański producent samochodów był przekonany, że wprowadzenie kapitalizmu to najlepszy sposób na zakwestionowanie komunizmu. Okazało się, że rozwój nadwołżańskiej fabryki nie wpłynął na upadek gospodarki i idei państwa komunistycznego, ale w inny sposób łączył się z historią XX wieku. Mianowicie to z zakładów GAZ pochodziło wiele pojazdów silnikowych, które przyczyniły się do pokonania faszystowskich Niemiec na froncie wschodnim, co miało miejsce w 1944 roku. Według Brinkleya w 1944 roku Stalin napisał do Izby Handlowej Stanów Zjednoczonych, nazywając Henry’ego Forda „jednym z największych przemysłowców świata”.
GAZ oficjalnie zaczął działać w 1932 roku. Już 8 grudnia tego roku ruszyła pełna produkcja. Wówczas GAZ tworzył 1 model samochodu osobowego GAZ-A oraz pojazdy ciężarowe GAZ-AA oraz GAZ-AAA. W 1936 roku pierwsza osobówka została zastąpiona nowym licencyjnym autem Forda. Model nosił nazwę GAZ-M1 i był produkowany do 1941 roku.
GAZ w okresie II wojny światowej
Jak już wspomnieliśmy wcześniej, GAZ jako ogromne, rozbudowane przedsiębiorstwo przyczynił się do zwycięstwa Rosjan nad Niemcami podczas II wojny światowej. W trakcie działań wojennych na terenie zakładów produkowane były m.in. ciężarówki oraz samochody terenowe. Składane były również jednostki napędowe do lekkich czołgów czy dział samobieżnych. Szczególnie w czerwcu 1943 roku Niemcy starali się zatrzymać produkcję. Zakłady przemysłowe GAZ stały się celem ataków lotnictwa, jednak szybko powróciły do pracy.
Pod koniec II wojny światowej fabryki GAZ powróciły do normalnego trybu pracy. Rozpoczęto działania mające na celu wymianę całej przedwojennej gamy modeli. Już w 1946 roku do produkcji weszły Pobeda (Pobieda) M-20 oraz ciężarówka GAZ-51. W 1950 roku z linii montażowych zaczął zjeżdżać luksusowy sedan ZiM.
Prace zespołu konstruktorów i projektantów zakładów GAZ, takich jak: GAZ-21 Wołga, GAZ-13 Czajka i ciężarówka GAZ-52, na Wystawie Światowej w Brukseli w 1958 r. zostały nagrodzone najwyższą nagrodą – Grand Prix. W 1977 roku rozpoczęto produkcję GAZ-14 Mewa — przedstawiciela 3. generacji samochodów osobowych wyższej klasy. Pojazd ten słynął z wysokiego poziomu technicznego i komfortu.
Po rozpadzie ZSRR rosyjski przemysł pogrążył się w głębokim kryzysie systemowym. GAZ stał się jednym z pierwszych dużych przedsiębiorstw w kraju, które próbowały dostosować się do nowych warunków rynkowych. W listopadzie 1992 r. Fabryka Samochodów Gorky została przekształcona w otwartą spółkę akcyjną. Od 2005 roku Gorkowskij Awtomobilnyj Zawod jest główną spółką zależną jednego z największych holdingów motoryzacyjnych w Rosji – Grupy GAZ.
Jak wspominaliśmy, firma nawiązywała współprace z wieloma dużymi przedsiębiorstwami z całego świata. Między innymi w 2010 roku przedstawiciele GAZ-a podpisali dokument dyplomatyczny w sprawie produkcji jednego z modeli marki Mercedes w zakładach na terenie Niżnego Nowogrodu.
Auto GAZ – logo marki
Logo GAZ to siedmiokąt ze srebrną metalową ramką. Wpisany jest w nią jeleń umieszczony na czarnym tle. Pod nim znajduje się również napis „GAZ”. Dlaczego na logo znajduje się akurat jeleń? Jeśli udasz się w okolice Niżnego Nowogrodu, zauważysz, że jest to dosyć duży obszar pokryty gęstym lasem. Fauna tego terenu to przede wszystkim niedźwiedzie oraz właśnie jelenie. Leśne zwierzę znajduje się także w herbie miasta. Pierwsze modele samochodów GAZ nie miały jeszcze loga z jeleniem. W czasach wojny znakiem marki był owal ze wpisanym w niego napisem „GAZ” oraz obramowane sierp i młot.
Wołga – samochód, który wywoływał strach
Osoby, które pamiętają czasy PRL, z pewnością kojarzą legendy o „czarnej Wołdze”, która jeździła po mieście i porywała dzieci. Obecnie Wołga to pojazd, który możesz spotkać jako auto ślubne pary młodej lub kolekcjonerski okaz na zlocie klasyków. Legendy poszły w niepamięć i dziś wielu amatorów samochodów dałoby sporo, żeby mieć ją w swoim garażu.
Samochód Wołga ujrzał światło dzienne w 1956 roku. Ostatni egzemplarz tego modelu zjechał z taśm produkcyjnych w 2010 roku. Wołga to prawdopodobnie najpopularniejszy produkt rosyjskiego przedsiębiorstwa motoryzacyjnego GAZ. Przez lata był wykorzystywany przed taksówkarzy, instytucje rządowe, niesławne KGB, ale również przez zwykłych obywateli.
GAZ-21
To pierwszy model samochodów z serii Wołga. Produkowany był od 1956 roku i nie należał do najlepszych. Szczególnie narażona na uszkodzenia była deska rozdzielcza. Nie była wykończona natryskiem czy materiałem. Niektóre z egzemplarzy nie miały również jednego koloru, a kilka – zupełnie przypadkowych.
Zmiany w tym zakresie przyniosła 2. seria GAZ-21. Pojawiły się nowe elementy zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz. Wołga produkowana w latach 1959-1962 miała inne błotniki ze względu na zwiększenie rozmiaru nadkoli. Poprawiono także wygląd deski rozdzielczej.
Egzemplarze 3. generacji zaczęły zjeżdżać z linii produkcyjnych po 1962 roku. Producent starał się unowocześnić ten pojazd. Samochód otrzymywał kolejne, mocniejsze jednostki napędowe. Amortyzatory dźwigniowe zostały zastąpione teleskopowymi. Wycofano również niedopracowaną automatyczną skrzynię biegów.
GAZ-24
Auto GAZ-24 było od samego początku produkowane z myślą o przedstawicielach władzy oraz służbach państwowych ZSRR. Być może dlatego samochód zyskał tak złą sławę. Wołga GAZ-24 miała przede wszystkim zapewniać przyzwoite osiągi oraz komfort. Nie miała to być reprezentacyjna limuzyna jak Czajka. Model GAZ-24 był napędzany silnikiem 4-cylindrowym o pojemności 2,5-litra. Konstruktorzy chcieli zastosować nawet jednostki napędowe V8 czy V6, jednak te pomysły z czasem upadły. Motor generował moc 98 KM, co pozwalało osiągnąć prędkość maksymalną do 145 km/h.
Wołga była produkowana przez GAZ w 3 seriach. Drobne modernizacje wprowadzano na bieżąco. Po 1976 roku GAZ-24 otrzymał charakterystyczne wykończenie zderzaków oraz światła przeciwmgielnie. Zmodernizowano również wnętrze samochodu. Wiele do życzenia pozostawiały jednak osiągi.
Wołga – dalsze losy
„Nowa Wołga” GAZ-3102, która pojawiła się na rynku w 1981 roku, dostępna była także z silnikiem wysokoprężnym i przednimi hamulcami tarczowymi. Nie była fundamentalną nowością, a jedynie poddaną głębokiemu liftingowi Wołgą 24. Po rozpadzie ZSRR GAZ nadal pracował nad modelami z rodziny Wołgi. Efektem tego było pojawienie się w 1992 roku nowego samochodu. Był to sedan GAZ-031029.
We wrześniu 2008 roku GAZ stanął w obliczu kryzysu finansowego, a od października również sprzedażowego. Plany wydania w 2009 roku nowego modelu Wołga Siber zostały dostosowane do 8 tysięcy sztuk. Później wartość obniżono do 3 tysięcy, a w rzeczywistości wyprodukowano tylko 1717 sedanów. Ostatecznie 31 października 2010 roku zakończono produkcję pojazdów z tej serii.
Auta GAZ – opinia eksperta Inter Cars
Obecnie na polskim rynku bardzo trudno jest znaleźć samochody marki GAZ. Rosyjskie pojazdy nie są w naszym kraju popularne. Oprócz tego producent obecnie tworzy wyłącznie auta dostawcze lub autokary. Ostatnie samochody osobowe (np. Wołga Siber) nie należały do najlepszych. Choć kierowcy doceniali rozwiązania technologiczne Chryslera, to nie dało się nie zauważyć pewnych wad. Jedną z nich był prześwit, który wynosił zaledwie 14 cm. Stanowiło to wyzwanie na nierównych drogach. Ponadto właściciele często narzekali także na automatyczną skrzynię biegów – tłumaczy ekspert Inter Cars.
Masz w swoim garażu auto GAZ? Jeśli Twój samochód ma jakieś problemy, nie możesz czekać. Należy od razu zdiagnozować i usunąć awarię. Pamiętaj o tym, że wpływ na Twoje bezpieczeństwo na drodze mają części, które wybierasz do samochodu. W katalogu Inter Cars znajdziesz wiele produktów do aut marki GAZ. Dostępne są m.in. klocki hamulcowe, świece zapłonowe czy obejmy układu wydechowego. Znajdziesz u nas również niezbędne części oraz płyny eksploatacyjne, oleje, smary, ale także gadżety do swojego pojazdu. Sprawdź naszą ofertę i przekonaj się sam!
GAZ — podsumowanie
Chociaż GAZ zazwyczaj kojarzy się wyłącznie z historiami o „czarnej Wołdze”, to producent wypuścił na rynek wiele modeli aut osobowych, ciężarowych czy autobusów. Rosyjski koncern motoryzacyjny działa nadal i stale dokłada kolejne pojazdy do swojej gamy. Jednym z najnowszych osiągnięć jest produkcja ciężarówki średniej ładowności Valdai Next.
