Kategorie prawa jazdy – co warto wiedzieć?

Otrzymanie uprawnień do kierowania pojazdami daje poczucie niezależności i stanowi spore ułatwienie. Na wielu stanowiskach jest warunkiem niezbędnym do rozpoczęcia pracy, a ponadto stwarza większe możliwości rozwijania kariery. W Polsce obowiązują kategorie prawa jazdy, które upoważniają do prowadzenia samochodów i jednośladów o określonych parametrach. Wyjaśniamy, jakie warunki trzeba spełnić, aby uzyskać upragniony dokument i na jakich zasadach są wydawane uprawnienia dla poszczególnych grup kierowców.

5 grudnia 2020 r. weszły w życie nowe przepisy, które ograniczyły konieczność noszenia przy sobie prawa jazdy. Podczas kontroli drogowej nie dostaniesz mandatu za brak fizycznego dokumentu, ale nie oznacza to, że policjant nie będzie miał możliwości skontrolowania Twoich uprawnień. Wszystkie niezbędne dane są zawarte w elektronicznym rejestrze, w którym widnieją takie informacje jak kategorie prawa jazdy wraz z adnotacją, czy na kierowcę nie zostały nałożone ograniczenia do kierowania pojazdami. Dostęp do dokumentu w elektronicznej formie możesz uzyskać za pomocą specjalnej aplikacji na smartfona mObywatel. Cyfrowe prawo jazdy przyda Ci się np. podczas drobnej stłuczki, aby spisać oświadczenie sprawcy kolizji. Jest też honorowane przez większość wypożyczalni samochodowych i instytucji do załatwiania spraw urzędowych.

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• Jakie warunki trzeba spełnić, aby otrzymać prawo jazdy?
• Jakie są kategorie prawa jazdy?
• Kto i kiedy może uzyskać uprawnienia do kierowania konkretnym rodzajem pojazdów?

Prawo jazdy – kategorie i warunki uzyskania uprawnień

Na przestrzeni lat można zauważyć tendencję wzrostową wskaźników zmotoryzowania w Polsce. Wpływ na to mają czynniki, które często wynikają z warunków zatrudnienia i koniecznością codziennych dojazdów do pracy. Coraz więcej osób w poszukiwaniu spokojnego miejsca do życia przenosi się z wielkich aglomeracji na przedmieścia. Zazwyczaj wiąże się to z koniecznością własnego środka transportu.

Rynek aut używanych prężnie się rozwija, dlatego obecnie nie ma problemu z zakupem samochodu nawet w bardzo ograniczonym budżecie. W efekcie na jedno gospodarstwo domowe przypada nawet kilka aut, co jest równoznaczne z dynamicznie rosnącą liczbą nowych kierowców.

Żeby zrealizować potrzebę mobilności i spełnić marzenia o własnym samochodzie, trzeba na początku uzyskać stosowne uprawnienia. Wszystkie kategorie prawa jazdy, a jest ich aż 16, stawiają przed przyszłymi kierowcami ściśle określone warunki. Różnią się one w zależności od rodzaju pojazdu, na jaki chcesz zdobyć uprawnienia, dlatego nie są dla każdego jednakowe. Ponadto główne kategorie prawa jazdy dzielą się na podkategorie niższej klasy, które również są obwarowane konkretnymi wymaganiami formalnymi, jakie należy spełnić, aby móc otrzymać dokument. Istnieją jednak ogólne zasady ubiegania się o uzyskanie uprawnień, które każdy kandydat musi zrealizować, bez względu na to, jakie prawo jazdy i jakiej kategorii chce uzyskać.

Ogólne warunki ubiegania się o prawo jazdy:

• Minimalny wiek – to podstawowy warunek, który musisz spełnić. Poszczególne kategorie prawa jazdy mają inne kryteria wiekowe, a w niektórych przypadkach nie jest wymagana nawet pełnoletność. Najwcześniej możesz zdobyć uprawnienia do kierowania motorowerem, gdyż wystarczy, że masz skończone 14 lat.
• Brak przeciwwskazań zdrowotnych – jeszcze przed rozpoczęciem kursu w szkole nauki jazdy będziesz musiał zrobić komplet badań. Potwierdzą one, że nie ma medycznych przeciwwskazań do kierowania przez Ciebie pojazdami. Zwykle obejmują one ogólną diagnostykę u wykwalifikowanego lekarza, uprawnionego do wydawania orzeczeń dla kierowców. W niektórych przypadkach będzie konieczne przeprowadzenie bardziej szczegółowych badań u specjalistów takich jak diabetolog, neurolog czy psycholog. Uzyskanie pozytywnej opinii jest wymagane np. jeśli chcesz uzyskać prawo jazdy na „tira” – jak potocznie określa się ciężarówkę – czy autobus.
• Szkolenie dla kierowców – każdy kandydat na kierowcę musi przejść kurs w szkole nauki jazdy. Szkolenie zazwyczaj obejmuje część teoretyczną i praktyczną, podczas której będziesz się uczył jeździć na pojeździe przypisanym do danej kategorii prawa jazdy. 
• Egzamin państwowy – ukończony kurs nauki jazdy uprawnia do przystąpienia do egzaminu państwowego w Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego. Po uzyskaniu pozytywnego wyniku z testów teoretycznych i zdaniu części praktycznej będziesz mógł odebrać dokument w Wydziale Komunikacji.

Na kurs dla przyszłych kierowców możesz się zapisać 3 miesiące wcześniej przed ukończeniem minimalnego wieku wymaganego na konkretne kategorie prawa jazdy. Do egzaminu państwowego możesz jednak przystąpić najpóźniej na miesiąc przed osiągnięciem ustawowo określonego wieku.

Jednym z poważnych błędów, który może Cię kosztować utratę uprawnień do kierowania pojazdami, zanim jeszcze je uzyskałeś, jest wsiadanie za kółko przed odbiorem dokumentu. Zdany egzamin państwowy w WORDzie nie oznacza, że w świetle prawa stałeś się pełnoprawnym kierowcą. Dopiero po otrzymaniu fizycznego prawa jazdy w Wydziale Komunikacji będziesz mógł prowadzić pojazd przypisany do danej kategorii. W przeciwnym razie narażasz się na poważne konsekwencje, gdyż podczas kontroli drogowej zostanie to potraktowane jako jazda bez uprawnień – mówi ekspert Inter Cars.

Jakie są kategorie prawa jazdy?

W Polsce obowiązuje kilka kategorii głównych, które dzielą się dodatkowo na kategorie prawa jazdy niższej klasy. Do każdej z nich przypisane są określone warunki, jakie trzeba spełnić, aby móc zdobyć uprawnienia do kierowania konkretnym rodzajem pojazdów. Pierwszą grupę często nazywa się potocznie „cywilne prawo jazdy”. Kategorie obejmują bowiem pozwolenie do kierowania samochodami osobowymi oraz motocyklami zazwyczaj wykorzystywanymi w życiu codziennym. Zobacz, czym się charakteryzują kategorie prawa jazdy z grupy A i B.

Prawo jazdy – motocykl i inne jednoślady

Kategoria A dotyczy motocyklistów, którzy chcą rozpocząć swoją przygodę z jednośladami. Obejmuje 4 grupy uprawnień, upoważniających do kierowania pojazdami o określonych parametrach. Jeżeli chodzi o prawo jazdy, motocykl to nie jedyna maszyna, którą będziesz mógł prowadzić po pozytywnie zdanym egzaminie. Wszystko jednak zależy od zakresu uprawnień wybranej kategorii. Kiedy i jakie prawo jazdy musisz wyrobić, aby legalnie poruszać się jednośladem o określonych parametrach?

• AM – to najniższa kategoria, uprawniająca do kierowania motorowerem lub małym czterokołowcem. Aby uzyskać uprawnienia, wystarczy, że skończysz 14 rok życia.
• A1 – w tym przypadku minimalny wiek to ukończone 16 lat. A1 uprawnia do poruszania się pojazdami z kat. AM oraz motocyklem o pojemności 125 cm sześc. i mocy do 11 kW w stosunku do masy własnej  do 0,1 kW/kg oraz trójkołowcem o mocy do 15 kW.
• A2 – obejmuje pojazdy z niższych kategorii oraz motocykl o mocy 35 kW w stosunku do masy własnej do 0,2 kW. Prawo jazdy A2 jest przewidziane dla osób pełnoletnich.
• A – uprawnia do kierowania każdym motocyklem bez względu na moc i pojemność skokową. W tym przypadku istnieją dość wymagające kryteria wiekowe. O prawo jazdy A mogą się ubiegać osoby po ukończeniu 20 lat, jeśli od co najmniej 2 lat są właścicielami prawa jazdy kat. AM. Bez spełnienia tego warunku na możliwość zdobycia uprawnień do kierowania motocyklem będziesz musiał poczekać do ukończenia 24 roku życia.

Wszystkie powyższe kategorie uprawniają do prowadzenia zespołu pojazdów połączonych przyczepą, o ile mieszczą się w grupie A. Warto zauważyć, że AM może zostać uznane jako prawo jazdy na quada, o ile czterokołowiec nie przekracza 350 kg masy własnej, a jego prędkość maksymalna mieści się w 45 km/h.

Prawo jazdy – kategorie na samochody osobowe

Kategoria B jest najpopularniejszym rodzajem prawa jazdy. Pozwala na kierowanie samochodami osobowymi o masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t. Umożliwia również prowadzenie zespołu pojazdów złożonych z auta oraz przyczepy lekkiej. Zdając dodatkowy egzamin praktyczny i otrzymując wpis w dokumentach, tzw. kod 96, możesz rozszerzyć uprawnienia o kierowanie samochodem o masie do 3,5 połączonym z przyczepą. Jednak tak stworzony zespół pojazdów nie może przekraczać w sumie 4250 kg. Ponadto kierowcy, którzy mają prawo jazdy kat. B przez okres 3 lat, mogą się poruszać motocyklem o pojemności do 125 cm sześc. Do grupy B zalicza się także kat. B1, obejmująca prawo jazdy na quada oraz inne pojazdy sklasyfikowane jako czterokołowiec. Takie uprawnienia możesz uzyskać po ukończeniu 16 roku życia.

Jakie prawo jazdy dla zawodowych kierowców?

Powyższe kategorie sprawdzą się przede wszystkim w życiu codziennym, dlatego cieszą się największą popularnością. Osoby, które planują rozwijanie kariery jako kierowca zawodowy, powinny się zastanowić nad zdobyciem specjalnych uprawnień. Jakie prawo jazdy trzeba mieć, aby jeździć ciężarówką, autobusem lub realizować się w branży rolniczej?

Prawo jazdy na ciężarówkę

Kategorie prawa jazdy z grupy C obejmują wszystkie pojazdy ciężarowe i dostawcze, w tym również wielkogabarytowe. W zależności od parametrów auta wyróżnia się 4 klasy uprawnień:

• C – dotyczy pojazdów o masie całkowitej przekraczającej 3,5 t lub zespołu pojazdów z lekką przyczepą o dopuszczalnej wadze 750 kg. Prawo jazdy na tira (czyli ciężarówkę) z głównej kategorii C możesz zrobić po ukończeniu 21 roku życia.
• C1 – upoważnia do kierowania pojazdem o masie całkowitej od 3,5 do 7,5 t oraz prowadzenia zespołu z lekką naczepą, jeżeli ich waga nie przekracza 750 kg. Uprawnienia są przeznaczone dla osób pełnoletnich.
• C1+E – zespół pojazdów o masie całkowitej nieprzekraczającej 12 t, składający się z auta z kat. C1 i przyczepy. Od kandydata na prawo jazdy wymaga się ukończonych 18 lat.
• C+E – prawo jazdy dostępne dopiero po ukończeniu 21 roku życia. Nadaje uprawnienia do prowadzenia zespołu składającego się z pojazdu z kat. C oraz przyczepy bez ograniczeń dotyczących dopuszczalnej masy całkowitej.

Poszczególne kategorie prawa jazdy z grupy C uprawniają również do poruszania się pojazdem wolnobieżnym, ale tylko na terytorium Polski.

Prawo jazdy na autobus

Osoby, które chcą związać się zawodowo z transportem publicznym, powinny uzyskać uprawnienia na kategorię D. Upoważnia ona do kierowania autobusem lub zespołem pojazdów z lekką naczepą o dopuszczalnej masie całkowitej 750 kg. W tym przypadku wymagane jest ukończenie 24 roku życia oraz okazanie prawa jazdy kategorii B. Jeśli chcesz wcześniej zdobyć prawo jazdy na autobus, alternatywnym rozwiązaniem jest kategoria D1. Do egzaminu możesz przystąpić w wieku 21 lat, jednak musisz się liczyć z pewnymi ograniczeniami. D1 upoważnia bowiem do kierowania pojazdem o długości do 8 m, przeznaczonym do przewozu maksymalnie 17 pasażerów łącznie z kierowcą.

Prawo jazdy na traktor

Specyficznym rodzajem jest kategoria oznaczona literą T. O prawo jazdy możesz się ubiegać po ukończeniu 16 roku życia, zdobywając uprawnienia na ciągniki rolnicze, pojazdy wolnobieżne oraz zespoły złożone z tych pojazdów i przyczepy. Prawo jazdy na traktor, tak jak i wszystkie inne kategorie upoważniają również do kierowania motorowerami i czterokołowcami, objętymi w kategorii AM.

Wyposaż swój samochód z Inter Cars!

Po zdanym egzaminie na prawo jazdy przychodzi czas na pierwszy samochód dla młodego kierowcy. Warto go wyposażyć w akcesoria, które będą pomocne w trakcie podróży i zdobywania doświadczenia na drodze. Oprócz obowiązkowych elementów, takich jak apteczka, trójkąt czy gaśnica, dobrym pomysłem jest zainwestowanie w gadżety dla kierowców. Sprawdzą się np. czujniki parkowania, wideorejestrator czy nawigacja, które będą nieocenionym wsparciem w trakcie wykonywania manewrów na zatłoczonym parkingu czy wyjazdów w pierwsze, dłuższe trasy. Wszystkie przydatne akcesoria dla młodych kierowców znajdziesz w ofercie Inter Cars!

Zarówno pierwszy, jak i kolejne egzaminy na prawo jazdy wiąże się ze znajomością przepisów, ale warto też dokładnie dowiedzieć się, jakie różnice istnieją pomiędzy konkretnymi typami uprawnień. Dzięki temu doskonale będziesz wiedział, czego oczekuje się od Ciebie jako od kierowcy. Jednocześnie będziesz jeszcze bardziej zorientowanym uczestnikiem ruchu drogowego.

Jesteś świeżo upieczonym kierowcą i przymierzasz się do zakupu pierwszego auta? Bez względu na to, na jakie auto się zdecydujesz, części zamienne do każdej marki i modelu znajdziesz w Inter Cars! Sprawdź ofertę!