Prędkościomierz – jak działa i co warto o nim wiedzieć?

W wielu krajach obowiązujące przepisy drogowe, które narzucają maksymalną prędkość, z jaką można się poruszać po drogach. Przepisy te różnią się detalami i karami w zależności od państwa. W Polsce za przekroczenie dozwolonej prędkości grożą poważne konsekwencje, takie jak mandat, punkty karne, a nawet odebranie uprawnień do kierowania. Kierowcy muszą więc na bieżąco kontrolować to, z jaką prędkością porusza się samochód, sprawdzając dane na liczniku. Zobacz, jak prędkościomierz może Ci w tym pomóc!

Prędkościomierz ma za zadanie wskazywać, z jaką szybkością przemieszcza się auto. Wyniki pomiarów nie odpowiadają jednak rzeczywistej prędkości i jest to związane z obowiązującymi regulacjami Unii Europejskiej. Zakłamywanie wartości ma na celu chronić kierowców i podnosić poziom bezpieczeństwa innych uczestników ruchu. Dopuszczalny margines błędu wynosi ok. 10-15% zawyżenia prędkości względem realnego tempa przemieszczania pojazdu, a jeżeli samochód nie spełni tych warunków, nie przejdzie pomyślnie procesu homologacji.

Co to jest prędkościomierz?

Zgodnie z polskimi przepisami drogowymi w strefie zamieszkania nie można przekraczać 20 km/h, w terenie zabudowanym 50 km/h, a na drogach ekspresowych dwujezdniowych 120 km/h. Zasady jazdy po autostradzie informują o dopuszczalnej prędkości do 140 km/h dla aut osobowych, motocykli i pojazdów o masie całkowitej do 3,5 t. Żeby zmieścić się w ograniczeniach, kierowcy muszą na bieżąco kontrolować liczniki samochodu, aby wiedzieć, z jaką szybkością się przemieszczają. Do tego właśnie służy prędkościomierz, który jest podstawowym elementem konstrukcyjnym niemal każdego pojazdu mechanicznego.

Obecność prędkościomierza jest tak oczywista, że pewnie przez myśl nie przeszło Ci dowiedzieć się, jak jest zbudowane urządzenie i na czym polega jego działanie. Warto poznać specyfikę pracy licznika prędkości, aby w razie ewentualnej awarii wiedzieć, co mogło spowodować usterkę i w jaki sposób ją wyeliminować. Zanim jednak wyjaśnimy, jak działa prędkościomierz, odpowiedzmy na pytanie, czym właściwie jest to urządzenie i do czego służy.

Co to jest prędkościomierz w samochodzie? To urządzenie pomiarowe wykorzystywane do mierzenia szybkości poruszania się pojazdu w czasie rzeczywistym. Wynik jest wyświetlany w kilometrach lub milach na godzinę, zależy to od przepisów kraju, w którym auto mam być sprzedane i zarejestrowane. W autach amerykańskich marek często spotykamy obie skale. Większość współczesnych prędkościomierzy jest obsługiwanych elektronicznie, dlatego użytkownik może samodzielnie ustawić format dokonywanych odczytów. W Polsce obowiązuje standard km/h i na tej podstawie należy weryfikować prędkość osiąganą przez auto. Zazwyczaj szybkościomierz jest umiejscowiony w dobrze widocznym miejscu na desce rozdzielczej, w otoczeniu innych wskaźników.

Rodzaje prędkościomierzy

Każdy prędkościomierz w samochodzie pełni taką samą funkcję, ale urządzenia te różnią się od siebie mechanizmem działania. Różnice z łatwością zauważysz po sposobie wyświetlania wyników pomiarów. Na tej podstawie liczniki można podzielić na 2 kategorie, do których zalicza się prędkościomierz cyfrowy samochodowy oraz mechaniczny. W obu przypadkach odmierzają one prędkość na podobnej zasadzie, ale z wykorzystaniem nieco innych rozwiązań technologicznych.

Prędkościomierz analogowy samochodowy

To standardowe urządzenie, które ma zazwyczaj formę tradycyjnego zegara. Chociaż w historii motoryzacji pojawiały się od tego wyjątki (również takie zakorzenione w Polsce). Wartości pomiarów na prędkościomierzach zegarowych są pokazywane za pomocą wskazówki, a maksymalna prędkość wskazana na liczniku jest zazwyczaj większa od tej realnej do osiągnięcia przez dany model samochodu. Takie rozwiązanie jest powszechnie spotykane w autach starszej generacji, ale wielu producentów montuje je też w najnowszych modelach. Mechaniczny prędkościomierz samochodowy ze względu na prostą konstrukcję i brak skomplikowanych elementów elektronicznych jest bowiem mniej awaryjny i tańszy w naprawie. Oczywiście nie jest to regułą, gdyż tak jak każda część mechaniczna, również może ulec usterce.

Prędkościomierz cyfrowy samochodowy

W tym typie licznika wyniki pomiarów pokazują się w wersji elektronicznej. Zamiast wskazówki często jest zamontowany ekran, na którym wyświetlają się cyfry wskazujące rzeczywistą prędkość pojazdu. Spotyka się też jednak liczniki cyfrowe, które swoim wyglądem mają imitować te klasyczne – korzystają więc one z tarczy i wskazówki.

Liczniki pokazujące prędkość przez wyświetlanie jej wartości są uważane za bardziej precyzyjne w porównaniu do mechanicznych odpowiedników. Chodzi tu głównie o wiarygodność pomiarów. Wielu kierowców woli jednak korzystać z liczników zegarowych, które są uważane za czytelniejsze i przede wszystkim bardziej intuicyjne.

Istnieją także specjalne aplikacje na smartfon dla kierowców, w których można kontrolować prędkość. Często są wyposażone w dodatkowe funkcje takie jak GPS, licznik przejechanych kilometrów czy powiadamianie o sytuacjach panujących na drodze. Do takiego oprogramowania należy jednak podchodzić z pewną rezerwą, gdyż wyniki pomiarów mogą być niewiarygodne. Większość aplikacji do prawidłowego działania potrzebuje stałego dostępu do Internetu, a w razie utraty połączenia mogą pokazywać błędne wartości. Podstawą powinien więc być sprawny prędkościomierz, niezależnie od tego, czy będzie to model cyfrowy, czy analogowy.

Jak działa prędkościomierz samochodowy?

Jak już wspomnieliśmy, każdy prędkościomierz pełni tę samą funkcję. Różnice wynikają jednak z ich konstrukcji, metody wyświetlania pomiaru, a także sposobu działania. Prędkościomierz cyfrowy samochodowy nieco inaczej odmierza prędkość niż urządzenie mechaniczne, co przekłada się na skuteczność i precyzję wyniku. Niektóre czynniki mogą również wpływać na wskaźniki szybkości jazdy auta, o czym dowiesz się w dalszej części artykułu.

Jak działa prędkościomierz – trochę wiedzy technicznej

Urządzenie pomiarowe jest umieszczone w wale napędowym pojazdu za pomocą specjalnej linki, która jest połączona bezpośrednio z licznikiem. W nowszych modelach wykorzystuje się natomiast czujnik, który mierzy liczbę obrotów koła jezdnego i na tej podstawie wylicza prędkość. Wartości analizuje mikroprocesor, który przekształca impulsy, używając do tego zjawiska Halla (polegającego na wystąpieniu w przewodnikach z prądem różnicy potencjałów, gdy przewodnik znajduje się w poprzecznym do płynącego prądu polu magnetycznym). W ten sposób komputer dokonuje pomiarów, a następnie wyświetla wynik na ekranie w postaci cyfr.

W niektórych urządzeniach zamiast czujników elektromagnetycznych występuje linka prędkościomierza, która łączy czujniki mierzenia prędkości z docelowym urządzeniem wskazującym. Zasada działania prędkościomierza może się wydawać skomplikowana, ale w rzeczywistości cały mechanizm pracy jest niezwykle prosty. Czujniki zamontowane przy kołach samochodu przekazują informacje do komputera. Ten przekształca je na dane. W momencie gdy koła zostają wprawione w ruch, wskazówka licznika się podnosi lub na wyświetlaczu zmieniają się cyfry w zależności od tempa przemieszczania się pojazdu.

Dlaczego prędkościomierz nie działa prawidłowo?

Elektroniczne prędkościomierze montowane we współczesnych samochodach wykorzystują specjalne czujniki, dzięki czemu są w stanie precyzyjnie mierzyć prędkość rzeczywistą. Nie można jednak oczekiwać, że wynik będzie w 100% wiarygodny, co nie oznacza, że urządzenie pomiarowe jest wadliwe. Podczas korzystania z nawigacji z pewnością udało Ci się zauważyć, że pomiary wskazywane przez prędkościomierz samochodowy mogą się nieco różnić od tych z aplikacji. Zazwyczaj jest to celowe działanie producenta, ale na wynik mogą mieć wpływ również inne czynniki, również zachowanie kierowcy. Dlaczego więc prędkościomierz w samochodzie nie działa tak, jak należy?

Kalibracja prędkościomierza

Jednym z powodów jest kalibracja licznika w ten sposób, aby celowo zawyżał wynik pomiarów. Jest to ustawienie fabryczne, które ma za zadanie chronić kierowcę i pozostałych uczestników ruchu drogowego. Oznacza to, że gdy prędkościomierz wskazuje prędkość np. 50 km/h, faktyczna szybkość jazdy wynosi 45 km/h. Tylko 5 km/h różnicy ma ogromne znaczenie. Może wpłynąć na Twoje bezpieczeństwo podczas kolizji, a nawet zdecydować o życiu uczestników zdarzenia. Na co dzień pozwoli uniknąć Ci mandatu.

Warto także wspomnieć, że zawyżanie pomiarów jest zgodne z prawem, a nawet wymagane przez przepisy Unii Europejskiej. W przeciwnym wypadku auto nie przejdzie procesu homologacji, a co za tym idzie, nie zostanie dopuszczone do sprzedaży na terenie państw, gdzie te przepisy obowiązują.

Czynniki zewnętrzne

To, że prędkościomierz w samochodzie nie działa prawidłowo, może być zależne od samego kierowcy. Dzieje się tak, jeżeli zdecydujesz się na założenie felg w rozmiarze większym, niż zaleca producent. Dotyczy to również średnicy opon. Powinny odpowiadać tym, które znajdziesz w instrukcji danego modelu auta.

Komputer jest bowiem zaprogramowany tak, aby przetwarzał informacje dostarczane przez czujniki dokonujące pomiaru z uwzględnieniem określonej średnicy kół. Zmiana rozmiaru będzie więc skutkowała przekazywaniem błędnych odczytów. Sytuacja taka może również mieć miejsce, jeśli wymienisz skrzynię biegów lub przekładnię osi na podzespoły, które nawet minimalnie różnią się parametrami od tych, zamontowanych przez producenta.

Przy wymianie felg i opon należy pamiętać, że średnica zewnętrzna nowej opony nie może być większa o ponad 1,5 procent ani mniejsza o więcej niż 2 procent od średnicy opony oryginalnej. Jeżeli o to zadbamy, przekłamania prędkościomierza będą na tyle niewielkie, że nie trzeba się nimi przejmować. Warto też zapamiętać, że jeżeli zamiennik opony jest większy, prędkościomierz będzie przekłamywał prędkość w dół, a jeżeli mniejszy, to licznik pokaże większą prędkość niż rzeczywista. – mówi specjalista Inter Cars.

Awaria prędkościomierza do samochodu

Powodem wadliwych pomiarów może się okazać usterka prędkościomierza lub jednego z elementów, łączących czujniki z urządzeniem pomiarowym.

Warto wtedy zweryfikować stan poszczególnych podzespołów, takich jak np. linka prędkościomierza, koła zębate w sprzęgle, okablowanie zasilające czy czujniki prędkości. Problem może też tkwić w elektronice, wówczas konieczne będzie przeprowadzenie kompleksowej diagnostyki z użyciem specjalistycznego sprzętu.

Prędkościomierz w samochodzie – FAQ

Prędkościomierz odgrywa bardzo ważną rolę, dlatego warto znać zasadę jego działania. Jako podsumowanie naszego artykułu sprawdź odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.

Jak działa prędkościomierz?

System pomiarowy składa się z czujnika zamontowanego w wale napędowym w obrębie koła oraz licznika cyfrowego lub analogowego. Oba elementy są ze sobą połączone i przekazują impulsy, które następnie są przekształcane w odczyt prędkości rzeczywistej. W podobny sposób system mierzy również przejechany dystans, dlatego prędkościomierz i licznik kilometrów są ze sobą zintegrowane.

Dlaczego prędkościomierz „kłamie”?

Wynik pokazywany przez prędkościomierz zazwyczaj jest zawyżony o 10-15 proc. niż rzeczywista szybkość przemieszczania się pojazdu. To wynik kalibracji urządzenia przez producenta, aby działało zgodne z wymogami homologacyjnymi na poszczególnych rynkach.

Prędkościomierz samochodowy może wyświetlać błędne wyniki również z powodu zamontowania opon i felg o parametrach innych niż zalecane przez producenta. Zdarza się, że nieprawidłowe działania urządzenia jest efektem usterki jednego z elementów systemu pomiarowego.