Ustawienie zbieżności kół w samochodzie to jeden z podstawowych parametrów geometrii zawieszenia. Wpływa ono na zużycie opon i paliwa, ale także na przyczepność i jakość prowadzenia pojazdu. Prawidłowa zbieżność kół jest niezbędna, jeżeli chcesz sprawnie i bezpiecznie poruszać się autem. Dowiedz się, czym jest ustawienie zbieżności i jak poradzić sobie z niespodziewaną awarią, nawet w nieprzystosowanych do tego warunkach.
Jak już wspomnieliśmy, zbieżność kół jest jednym z parametrów geometrii zawieszenia. Wiele osób myli te terminy i używa ich zamiennie. Niesłusznie. Zbieżność a geometria to znacząca różnica. Geometria jest pojęciem szerszym, w którym zawiera się pomiar i ustawienie wielu kątów i odległości w zawieszeniu kół samochodu. W jej ramach, oprócz zbieżności, mierzy się kąt wyprzedzenia i nachylenia osi sworznia zwrotnicy oraz kąt pochylenia kół względem jezdni. Poprawne ustawienie wszystkich tych parametrów zapewnia precyzję prowadzenia, dobrą przyczepność, optymalne zużycie paliwa i równomierne zużycie opon.
Z tego artykułu dowiesz się między innymi:
- Co to jest zbieżność kół i od czego zależy jej ustawienie?
- Jakie skutki powoduje źle ustawiona zbieżność i jak rozpoznać problem?
- Jak samemu ustawić zbieżność w sytuacji awaryjnej?
- Ile może kosztować ustawienie zbieżności i geometrii zawieszenia?
Czym jest ustawienie zbieżności kół?
Gdy spojrzysz na samochód, wydaje Ci się, że koła przedniej osi są do siebie idealnie równoległe. W rzeczywistości tak nie jest. Zwykle koła schodzą lub rozchodzą się pod niewielkim kątem i właśnie to ułożenie nazywane jest ustawieniem zbieżności.
Jego wartość zależy od konstrukcji napędu i zawieszenia. Rozróżnia się trzy ogólne typy zbieżności, są to:
- zbieżność ujemna (koła rozbieżne) – przednia część koła jest skierowana mocniej na zewnątrz pojazdu niż tylna;
- zbieżność dodatnia (koła zbieżne) – przednia część koła skierowana jest do wewnątrz;
- zbieżność neutralna – koła są ustawione równolegle.
Jakie powinno być ustawienie zbieżności w Twoim samochodzie?
Istnieją generalne zasady dotyczące tego, w jaki sposób ustawiać koła w zależności od typu układu napędowego. Jeżeli w samochodzie napędzane są koła tylne, zwykle należy ustawić w nim ujemną zbieżność kół. W przypadku pojazdów, w których napędzana jest oś przednia (FWD i z napędem na cztery koła), stosuje się zbieżność dodatnią.
Taka praktyka wynika z sił, jakie działają na zawieszenie w czasie jazdy. Samochody tylnonapędowe popychają przednią oś. Podczas jazdy na wprost większa siła działa na tylną część koła, wypychając ją na zewnątrz. Dzięki temu koła ustawiają się równolegle, co stabilizuje jazdę do przodu. Ujemne ustawienie zbieżności pomaga także w zakrętach. Kontakt opony z nawierzchnią jest w takim wypadku lepszy, a siły działające na oś kierowaną wspomagają pokonanie łuku.
W samochodach z napędem przednim i na obie osie, koła kierowane są ciągnięte, czyli siła mocniej oddziałuję na przednią część. Analogicznie więc ustawienie dodatniej geometrii stabilizuje pojazd podczas jazdy na wprost, przez wyrównanie kół. Zbieżne koła przednie nie sprzyjają szybkiej jeździe, ponieważ takie ich ustawienie potęguje podsterowność w zakrętach. Z tego powodu wyżej opisana zasada może nie mieć zastosowania w samochodach przeznaczonych do rajdów czy wyścigów.
Wartość, jaką powinno mieć ustawienie zbieżności, zależy od konkretnego modelu pojazdu, jednak przeważnie waha się pomiędzy +3 a -3 stopnie.
Dlaczego zbieżność kół może się zmienić w czasie eksploatacji pojazdu?
Parametry geometrii kół powinny być stałe i nie zmieniać się w czasie użytkowania samochodu. Jednak mają one ustalone przez producenta wartości, wynikające ze zużycia niektórych części.
Na ustawienie zbieżności i innych parametrów geometrii wpływać będzie przede wszystkim zużycie elementów metalowo-gumowych w zawieszeniu, czyli silentblocków i tulei wahaczy. Ich rozbicie będzie powodować, że koło zacznie „pływać”, a wielkość zbieżności zacznie być nieregularna. Na modyfikację zbieżności może wpłynąć też zużycie elementów układu kierowniczego.
Innymi powodami, dla których zbieżność kół może się zmieniać, są warunki i sposób użytkowania samochodu. Szybkie wjeżdżanie w dziury, uderzenia w krawężnik oraz inne urazowe obciążenia kół, mogą przestawić niektóre elementy zawieszenia lub je odkształcić. Wówczas geometria, w tym ustawienie zbieżności, się zmieni.
Jak rozpoznać niewłaściwe ustawienie zbieżności kół?
Ustawienie zbieżności kół w sposób nieprawidłowy czy jego zmiana na skutek uszkodzeń w zawieszeniu generuje zestaw objawów.
Najbardziej odczuwalna będzie konieczność ciągłego korygowania toru jazdy na wprost. Samochód, który ma źle ustawioną zbieżność kół, będzie zwykle ściągać w jedną ze stron. Objaw ten może być jednak wywołany wieloma innymi awariami (m.in. zblokowania jednego z hamulców, czy uszkodzenia drążka kierowniczego). Oprócz tego samochód może zacząć prowadzić się inaczej w zakrętach, stać się mniej komfortowy, a zużycie paliwa wzrośnie.
Najbardziej charakterystycznym objawem niepoprawnego ustawienia zbieżności jest nierównomierne zużycie opon — mówi ekspert Inter Cars W żargonie warsztatowym nazywa się to „przycinaniem opony”. Zużycie będzie dużo wyraźniejsze na zewnętrznej lub wewnętrznej krawędzi, a mniejsze w jej centralnej części, która w normalnych warunkach zużywa się szybciej. Jeżeli w wyniku błędnej zbieżności zużycie opon będzie zbyt widoczne, powinieneś wymienić je na nowe. W celu odpowiedniego doboru opon zajrzyj do naszego poradnika.
Kiedy warto zmierzyć ustawienie zbieżności?
Zużycie opon to objaw długofalowy, gdy go zauważysz, masz pewność, że zbieżność kół jest nieprawidłowa. Warto jednak sprawdzić geometrię zawieszenia, kiedy dostrzeżesz którykolwiek z wcześniej opisanych symptomów.
Ustawienie zbieżności powinieneś sprawdzić także po każdej poważniejszej ingerencji w zawieszenie. Jeżeli samodzielnie wymieniasz elementy tego układu, musisz pamiętać o tym, że nowe części mogą nie zostać ustawione poprawnie bez użycia odpowiednich narzędzi pomiarowych. Dlatego po naprawie zawieszenia warto sprawdzić zbieżność kół.
Zmierz ustawienie geometrii kół także przed wyjazdem w długą trasę. Dzięki temu ograniczysz zużycie paliwa i opon, a także ułatwisz sobie prowadzenie i zniwelujesz ryzyko awarii.
Czy możliwe jest samodzielne ustawienie zbieżności kół?
Współczesne samochody są budowane z niezwykłą precyzją. Dotyczy to także kątów geometrii, w tym zbieżności kół. Powoduje to, że samodzielne ustawienie zbieżności jest bardzo trudne. Nawet minimalny błąd, rzędu kilku sekund kątowych, wpływa na prowadzenie i zużycie elementów pojazdu.
Dlatego jeżeli tylko masz taką możliwość, powinieneś udać się do warsztatu, który dokona pomiarów i korekt z użyciem profesjonalnych narzędzi. Jeśli jednak utrudniony masz dostęp do mechaników, możesz spróbować ustawić zbieżność kół samodzielnie. Dokładność tego zabiegu będzie niewielka, lecz w sytuacji awaryjnej będzie na tyle wystarczająca, byś bezpiecznie dojechał do celu. Ustawianie zbieżności kół powinno być wykonywane przez osobę doświadczoną i wykorzystującą odpowiednich narzędzi.
Jak ustawić zbieżność kół „na sznurek”?
Do prowizorycznego ustawienia zbieżności będziesz potrzebować:
- sznurka;
- czterech prętów lub kołków;
- suwmiarki z głębokościomierzem (ewentualnie miary zwijanej).
Z obu stron samochodu, równolegle do jego osi wzdłużnej, w równej odległości, rozciągnij sznurek. Zawiąż go na prętach lub kołkach przed i za samochodem. Kołki powinny mieć długość większą, niż wynosi odległość od ziemi do osi koła, a sznurek powinien znajdować się na wysokości tej osi.
Sprawdź równoległe ustawienie sznurka, mierząc jego odległość od progu lub płaszczyzny drzwi. Powinna być identyczna na całej długości samochodu. Jeżeli sznurek jest ustawiony poprawnie, możesz sprawdzić zbieżność kół. W tym celu zmierz odległość od sznurka do obręczy na wysokości środka piasty z przodu i z tyłu koła. Różnica między pomiarami wskaże, jak ustawione jest koło względem osi poprzecznej.
Przy samodzielnym ustawianiu zbieżności nie masz możliwości na dokładne ustawienie jej wielkości. Możesz jednak ustawić taki sam kierunek i zbliżoną wartość na obu kołach tej samej osi. W tym celu możesz rozmieścić neutralną zbieżność kół, lub wybrać odpowiednią do napędu w Twoim samochodzie wartość. Różnica między przodem a tyłem obręczy nie powinna przekraczać kilku milimetrów.
Przy użyciu głębokościomierza suwmiarki dokładność pomiaru powinna wynieść 1 mm, szczególnie przy użyciu narzędzia ze wskaźnikiem elektronicznym. Alternatywą może być miara zwijana, która daje 2-3 mm dokładności. Z tego względu, korzystając ze zwijanej miary, a nie z suwmiarki, najlepiej ustawić zbieżność neutralną.
Ustalony punkt wyjścia – co dalej?
Jeżeli ustalisz już punkt wyjścia, możesz przystąpić do regulacji zbieżności. Załóż sobie wartość, którą chcesz uzyskać (na przykład +2 mm). Następnie zajrzyj pod samochód i znajdź drążek kierowniczy. Znajdować będą się na nim dwie nakrętki. Pierwsza kontrująca, ma zapobiegać rozkręcaniu się elementu pod wpływem drgań. Należy ją poluzować w taki sposób, by nie stawiała oporu regulacji. Druga nakrętka służy do regulacji ustawienia zbieżności. W niektórych pojazdach w tym celu należy obracać samym drążkiem, ma on wówczas korpus wyprofilowany do założenia klucza.
Wykonaj pół obrotu nakrętki regulacyjnej i sprawdź, o jaką wartość zmieniła się zbieżność kół. Będziesz dzięki temu wiedział, o ile musisz ją przekręcić, by uzyskać pożądane ustawienie. Gdy koło będzie w odpowiedniej pozycji, dokręć nakrętkę kontrującą. Identycznie ustaw zbieżność na drugim kole.
Takie ustawienie pozwoli Ci na dalszą jazdę, nawet w przypadku naprawy w kół w nieprzystosowanych do tego warunkach.
Ustawienie zbieżności – cena
Nawet jeżeli uda Ci się ustawić zbieżność „na sznurek” i tak powinieneś jak najszybciej udać się do warsztatu, by ustawić geometrię kół precyzyjnie, zgodnie z zaleceniami producenta. Zarówno w tym wypadku, jak i w przypadku innych powodów, dla których mogła nastąpić zmiana zbieżności, będzie się to wiązało z pewnymi kosztami. Jak dużymi?
Sam pomiar zbieżności w warsztacie to koszt kilkudziesięciu złotych. Jeżeli dodatkowo zlecisz regulację, wydasz około 120-150 zł. Nieco droższa może być pełna geometria kół. Cena takiego działania to zwykle 200-300 zł. Zapłata może być wyższa w przypadku samochodów z niestandardowym zawieszeniem, na przykład hydropneumatycznym czy pneumatycznym. Regulacja takiego zawieszenia po prostu bywa bardziej skomplikowana, niż przy podzespołach tradycyjnych.
Jeżeli pomiary wykazały, że ustawienie zbieżności czy innych parametrów geometrii zawieszenia nie mieszczą się w normie, często sama regulacja nie wystarczy. Jest to zwykle objaw zużycia lub uszkodzenia jakiegoś elementu zawieszenia, lub układu kierowniczego. Dlatego jeżeli udajesz się do mechanika, pamiętaj, żeby w przypadku nieprawidłowości wykonał on diagnostykę podwozia, w celu ustalenia ich przyczyny. Doświadczony specjalista może bardzo szybko ustawić zbieżność kół, a cena za taką usługę nie powinna być zbyt wygórowana.
Jeżeli zajdzie potrzeba wymiany elementów zawieszenia czy układu kierowniczego, zrób to niezwłocznie. By zakupić wysokiej jakości komponenty w dobrych cenach, sprawdź ofertę części do układów zawieszenia w sklepie inercars.pl.
FAQ
Co to jest zbieżność kół?
To kąt ustawienia kół względem wzdłużnej osi pojazdu. Zwykle jest on niewielki, a jego kierunek zależy od konstrukcji samochodu.
Jakie objawy daje niepoprawne ustawienie zbieżności?
Podczas jazdy na wprost konieczne są częste korekty kierownicą, samochód ściąga wyraźnie w jedną ze stron. Spadek komfortu i właściwości jezdnych w zakrętach, wzrost zużycia paliwa. Częstym objawem jest też „ścinanie opon”, czyli zużywanie się ich intensywnie na krawędziach.
Czy konieczny jest regularny pomiar zbieżności?
Nie. Zbieżność i inne parametry geometrii należy zmierzyć, gdy zauważysz objawy, dokonasz poważnych napraw zawieszenia lub kiedy planujesz dłuższą podróż.
Ile kosztuje pomiar i regulacja zbieżności kół?
Zmierzenie zbieżności to koszt 50-80 zł. Wraz z regulacją należy zapłacić 100-150 zł. Cały zabieg nie powinien potrwać dłużej niż 15 minut. Pamiętaj jednak, że zmiana zbieżności może być objawem awarii lub zużycia elementów zawieszenia.
Czy można ustawić zbieżność samemu?
Dokładne ustawienie zbieżności bez aparatury warsztatowej nie jest możliwe. W sytuacji awaryjnej możesz posłużyć się metodą „na sznurek”, ale nie gwarantuje ona pełnego powodzenia. W większości warsztatów bardzo tanio możesz sprawdzić zbieżność. Cena nie będzie duża, a usługa zostanie wykonana profesjonalnie.
