Silniki zaburtowe stosuje się zarówno w małych łódkach, jak i w dużych jachtach. Wykorzystuje się je jako podstawowy napęd jednostki pływającej lub alternatywny silnik na łodziach żaglowych. Oznacza to, że niemal każdy, kto planuje pływanie łodzią, powinien wiedzieć, jak używać i dbać o silnik zaburtowy. Oprócz tego warto wiedzieć, jak dobrać silnik zaburtowy do łodzi. Po przeczytaniu artykułu zdobędziesz najpotrzebniejszą wiedzę dotyczącą silników tego rodzaju do łodzi i jachtów.
Silniki zaburtowe do łodzi pojawiły się już w XIX wieku. Najstarszy tego typu silnik był elektryczną jednostką zaprojektowaną w 1870 roku przez Gustava Trouve. Pierwsze spalinowe łodzie z silnikami zaburtowymi pojawiły się pod koniec wieku, w 1896 roku. Popularność niewielkich silników do łodzi szybko rosła – szczególnie chętnie wybierane przez rybaków, przedsiębiorstwa turystyczne czy lokalnych przewoźników wodnych. Przed pierwszą wojną światową w Europie i USA sprzedano kilkadziesiąt tysięcy takich silników.
Spalinowe jednostki zaburtowe szybko wyparły elektryczne modele. Obecnie jednak zgodnie z ogólnoświatowym trendem widocznym, chociażby wśród producentów samochodów, napęd akumulatorowy wraca do łask.
Z tego artykułu dowiesz się między innymi:
- Jaką budowę ma silnik zaburtowy?
- Jakiego paliwa i olejów używać do silników łodzi?
- Jak uruchamiać i poruszać się łódką z silnikiem zaburtowym?
- Jak dobrać silnik zaburtowy do jednostki pływającej?
Jak zbudowany jest silnik zaburtowy?
Silniki zaburtowe najczęściej nie mają skomplikowanej konstrukcji. Zwykle nie są one wyposażone w zmienne przełożenia, a jedynie przekładnię kierunkową. Nie mają one także zbyt rozbudowanych systemów sterowania.
Główną część stanowi jednostka napędowa. We współczesnych silnikach zaburtowych często stosuje się silniki czterosuwowe, podobne do tych w samochodach. Starsze modele nierzadko wyposażone w silniki dwusuwowe, miały prostszą budowę i większą moc.
Jednostka napędowa umieszczona jest poziomo, dzięki czemu wał napędowy skierowany jest w osi góra-dół. Pozwala to w łatwy sposób przekazać jego moment obrotowy do wałka napędu śruby. Zwykle realizuje się to przez przekładnię o zębach skośnych. Na końcu wałka znajduje się druga przekładnia, tym razem kątowa, gdzie do części wyjściowej przytwierdzona jest śruba napędowa.
To tyle, jeżeli chodzi o najważniejsze elementy mechaniczne w silnikach zaburtowych. Silnik do łódki (spalinowy) wyposażony jest jeszcze w odpowiedni uchwyt do mocowania, którego w przypadku mniejszych jednostek, funkcję pełni zacisk ze śrubą motylkową. Większe silniki zaburtowe przykręca się do rufy za pomocą specjalnych złączy śrubowych.
Do sterowania silnikiem służy seter, który połączony jest z manetką gazu do regulacji obrotów silnika. Oprócz tego silnik wyposażony jest w wyłącznik bezpieczeństwa oraz elementy służące do rozruchu – linkę z „szarpanką” lub rozrusznik elektryczny.
Jakie są rodzaje silników zaburtowych? Jak dobrać paliwo i olej do konkretnej jednostki
Podstawowe czynności obsługi silników zaburtowych powinien znać każdy amator łodzi motorowych. Bez względu na to, czy masz zamiar kupić łódkę, czy tylko ją wypożyczyć – ważne jest, byś wiedział, jak efektywnie korzystać z dostępnego napędu. Istotna kwestia to także znajomość konkretnego silnika, jego typu – czy jest to jednostka dwu- czy czterosuwowa. Powinieneś również wiedzieć, jak przebiega procedura startowa. Silniki różnych producentów różnią się pod względem szczegółów konstrukcyjnych, przez co obsługuje się je nieco inaczej.
Rodzaje silnika zaburtowego, a wykorzystywane paliwo
Silniki zaburtowe spalinowe można podzielić na dwa podstawowe rodzaje:
- czterosuwowe,
- dwusuwowe.
Do silników czterosuwowych należy wlewać benzynę. Zwykle nie wymagają one paliwa o zwiększonej liczbie oktanowej, dlatego popularna „95-tka” będzie dobrym wyborem. W silnikach czterosuwowych do łodzi często stosuje się suchą miskę olejową, więc poziom oleju w silniku należy sprawdzić w przeznaczonym do tego zbiorniczku. Jeżeli silnik ma mokrą miskę olejową, zwykle dołączony został bagnet pomiarowy i poziom oleju sprawdza się podobnie jak w samochodzie.
Silniki dwusuwowe nie mają miski olejowej, a olej podaje się wraz z benzyną. Może to odbywać się na dwa sposoby. Pierwszy to zastosowanie mieszanki paliwa z olejem w zbiorniku. W takim przypadku specjalny olej do dwusuwów wlewa się do benzyny. Nowoczesne silniki zaburtowe spalinowe tego typu wymagają mieszanki paliwa z olejem w stosunku 1:100 lub 1:50. Starsze mogą potrzebować nawet 1:30 lub 1:20. Dokładne informacje znajdziesz w specyfikacji silnika lub instrukcji producenta.
Drugim sposobem smarowania silników dwusuwowych jest podajnik oleju. Składa się on ze zbiorniczka z pompką i dyszą skierowaną do wewnątrz cylindra. Podczas pracy silnika olej podawany jest bezpośrednio do jego wnętrza. Takie silniki zużywają o wiele mniej oleju – realne proporcje mogą wynosić nawet 1:500. W tym wypadku olej należy uzupełniać w zewnętrznym zbiorniczku. Zwykle jego pojemność liczy się w ten sposób, by oleju nie zabrakło względem spalenia pełnego baku paliwa.
Jaki olej do silnika zaburtowego?
W przypadku silników dwusuwowych należy stosować oleje mieszankowe, dostosowane do spalania w cylindrze, dzięki czemu nie generują dużej ilości nagaru. Zastosowanie zwykłego oleju silnikowego może doprowadzić do uszkodzenia silnika. Dlatego też należy ściśle przestrzegać zalecanych przez producenta silnika proporcji paliwa i oleju.
Do nowoczesnych silników czterosuwowych przeznaczone są oleje syntetyczne i półsyntetyczne z kategorii marine, często oznaczone jako „outboard” (ang. outboard engine – silnik zaburtowy). Oprócz charakterystyki dostosowanej do pracy przy stałych obrotach oleje te mają dodatki zapobiegające starzeniu i rozcieńczaniu przez benzynę podczas dłuższego postoju.
Obsługa spalinowych silników zaburtowych
Sposób uruchomienia silnika zaburtowego zależy od jego producenta i modelu. Może się różnić w zależności od budowy układu rozruchowego, konstrukcji samego silnika czy zabezpieczeń w nim zastosowanych. Najczęściej będzie jednak przebiegał następująco:
- Zwykle silnik ma przycisk stop ze zrywką. To zawleczka, blokująca sprężynę, którą wkłada się w otwór przycisku. Po wyjęciu zawleczki przycisk zostaje zwolniony, co odłącza zapłon silnika. Umieść więc zawleczkę na miejscu.
- Odkręć odpowietrznik zbiornika paliwa i kranik. Jeżeli silnik ma zewnętrzny zbiornik paliwa, napompuj ręczną pompką paliwo do gaźnika.
- Ustaw manetkę gazu w pozycji rozruchowej, a dźwignie kierunku w pozycji neutralnej.
- Opuść śrubę silnika do wody. To bardzo ważne, by nie uruchamiać silnika poza wodą. Brak oporu na śrubie może doprowadzić do awarii silnika.
- Uruchom silnik. Jeżeli jest on uruchamiany ręcznie, pociągnij za linkę, aż poczujesz opór, a następnie szarpnij gwałtownie. Powinno nastąpić uruchomienie. W silnikach uruchamianych rozrusznikiem wystarczy nacisnąć przycisk „start” i przytrzymać go do momentu, aż motor zacznie pracować.
- Wyłącz ssanie i obniż obroty manetką gazu.
- Sprawdź, czy silnik pompuje wodę przez układ chłodzenia. W górnej części silnika powinien znajdować się otwór wyrzucający zużytą wodę. Jeżeli woda z niego nie wypływa, wyłącz silnik i nie uruchamiaj go, dopóki nie przeprowadzisz naprawy.
Gaszenie silnika zaburtowego jest łatwiejsze. Wystarczy, że włączysz bieg neutralny i wciśniesz przycisk „stop” lub wyjmiesz zrywkę. Następnie podnieś śrubę z wody, zakręć kranik i odpowietrznik zbiornika paliwa.
Jak poruszać się jednostką z silnikiem zaburtowym?
Pływanie za pomocą silnika zaburtowego jest stosunkowo łatwe. Sterem wybierasz kierunek poprzez przekręcenie całym silnikiem, manetką gazu regulujesz obroty i prędkość, a dźwignią kierunku wybierasz to, czy płyniesz do przodu, czy do tyłu.
Ważne jest to, by kierunek zmieniać wyłącznie na wolnych obrotach. Jeżeli chcesz popłynąć do tyłu, zmniejsz płynnie obroty za pomocą zwolnienia manetki gazu. Następnie wrzuć bieg jałowy i przełącz dźwignię kierunku na bieg wsteczny.
Podobnie należy postępować podczas ruszania – nie dodawaj gazu gwałtownie. Wybierz pożądany kierunek i przełącz dźwignię. Dodawaj płynnie gaz, a łódka powinna nabrać prędkości.
Jak dobrać silnik zaburtowy do łodzi?
Jeżeli zamierzasz wymienić silnik zaburtowy w swojej łodzi lub wyposażyć ją dodatkowo w tego rodzaju napęd, musisz wiedzieć, jaki silnik wybrać. Parametry, jakie musisz wziąć pod uwagę to:
- konstrukcja silnika (spalinowy czy elektryczny),
- typ sterowania (rumpel czy manetka),
- rodzaj śruby,
- moc i ciąg silnika.
Silnik zaburtowy – spalinowy czy elektryczny?
Do tej pory omawialiśmy spalinowe silniki zaburtowe. Są one najpopularniejsze, ale wymagają więcej wiedzy i praktyki w użytkowaniu. Silniki elektryczne uruchamia się naciśnięciem przycisku i używa w niezwykle prosty sposób, dodatkowo są bardzo ciche i wydajne. Silniki elektryczne świetnie sprawują się przy stałych obrotach. Więcej o jednostkach napędowych tego rodzaju przeczytasz w tym artykule.
Wadą silników elektrycznych jest przede wszystkim czas ładowania akumulatora, który może wynieść nawet kilkanaście godzin. Zasięg takiego napędu to około 12 motogodzin. Problemem jest także to, że większość zaburtowych konstrukcji elektrycznych to silniki lekkie, przeznaczone do mniejszych jednostek lub jako silnik pomocniczy do łodzi żaglowych. Będą odpowiednie do użytku w łódkach o masie do 2 ton – mówi ekspert Inter Cars.
Zaburtowe silniki spalinowe dostępne są w bardzo szerokim zakresie rozmiarów i mocy, dzięki temu dobranie odpowiedniej jednostki do Twojej łodzi nie będzie stanowiło problemu. Silnik spalinowy nie wymaga także stałego dostępu do infrastruktury. Wystarczy, że zabierzesz ze sobą odpowiednie zapasy paliwa i oleju, by nie musieć przez dłuższy czas wpływać do portu.
Jaką moc powinien mieć silnik zaburtowy?
Zarówno silnik do łódki spalinowy, jak i elektryczny powinien być dobrany do wielkości jednostki pod kątem osiągów. Podstawowymi parametrami są moc i ciąg generowany przez silnik.
Do łódek wędkarskich czy pontonów o długości mniejszej niż 4 m wystarczający będzie silnik o mocy 2-6 KM i ciągu na poziomie 80-100 Lbs (Lbs to jednostka, która określa uciąg — siłę na śrubie). Dobrze sprawdzą się tutaj jednostki elektryczne.
Większe łodzie, o długości powyżej 5 m, wymagają co najmniej 8 KM i 120 Lbs. Im większa łódź, tym parametry powinny być wyższe. Jednostki o długości 8-10 m zwykle wyposaża się w silnik o mocy 20 lub nawet 50 KM. Co ciekawe, duże, kilkunastometrowe jachty często mają nawet dwa silniki tego typu.
Śruba i typ sterowania w silniku zaburtowymi
Parametry śrub napędowych to:
- średnica śruby,
- skok śruby.
Im większa średnica śruby, tym większy jest ciąg i tym większa jednostka pływająca może się przy jej pomocy poruszać. Z większą śrubą łatwiej ruszyć, ale prędkość maksymalna będzie ograniczona.
Skok śruby zależy od nachylenia jej łopatek. Skok to podana w calach droga końca płata śruby pokonana w czasie jednego obrotu. Im jest on większy, tym większa jest prędkość maksymalna. Im mniejszy skok, tym z kolei większy ciąg. Duże jednostki wyposaża się w śruby o jak najmniejszym skoku i dużej średnicy, mniejsze i szybkie motorówki zwykle mają zamontowane małe śruby o dużym skoku.
Najprostszy silnik zaburtowy sterowany jest z użyciem rumpla, czyli dźwigni, za pomocą której przekręca się cały silnik wraz ze śrubą. Łódką z silnikiem tego typu steruje się z tyłu łódki, kierowca siedzi wówczas lekko bokiem do kierunku płynięcia. Nie dla każdego będzie to komfortowa pozycja, jednak w małych łódkach jest to rozwiązanie zupełnie wystarczające.
Duże łodzie i jachty nie mogą być kierowane rumplem. Kiedy ich kierowca siedzi z tyłu łodzi, nie będzie w stanie zobaczyć przestrzeni z przodu jednostki. W takich przypadkach stosuje się systemy z manetką, czyli kierowane z kokpitu. Silnik połączony jest z układem sterowania za pomocą linek lub cięgien, dzięki czemu może odbywać się to z większej odległości.
Szeroki wybór silników zaburtowych w ofercie Inter Cars
Jeżeli szukasz odpowiedniego silnika zaburtowego, zajrzyj do oferty w sklepie Inter Cars. Dzięki szerokiemu wyborowi znajdziesz silniki zarówno do niewielkich łódek, jak i do luksusowych jachtów. Z pewnością uda Ci się dobrać silnik zaburtowy do Twojej jednostki. Sprawdź asortyment Inter Cars!
Silnik zaburtowy bez tajemnic
Po przeczytaniu artykułu wiesz już, czym jest silnik zaburtowy oraz jakie można spotkać rodzaje tej jednostki. Jeden z istotnych elementów, który wpływa na pracę silnika, stanowi wykorzystywanie odpowiedniego paliwa i oleju. Oleje, jak również same silniki zaburtowe znajdziesz w ofercie Inter Cars. W razie jakichkolwiek wątpliwości skontaktuj się z naszymi specjalistami, a oni doradzą Ci w kwestii doboru odpowiedniej jednostki.
