Samodzielna diagnoza błędów DTC bez użycia narzędzi diagnostycznych – czy to możliwe?

Komunikat o błędzie wyświetlany na tablicy rozdzielczej samochodu często budzi w kierowcach niepokój. W większości aut sygnalizatorem mniej lub bardziej poważnych usterek jest kontrolka check engine, która może przybierać różne formy graficzne. Pod graficzną wizualizacją usterki kryją się kody błędów DTC, które precyzyjnie wskazują źródło problemu zapisane w sterowniku silnika (ECU). Czy samodzielna diagnoza błędów DTC bez użycia narzędzi diagnostycznych jest możliwa?

Znaczna większość samochodów poruszających się po drogach wyposażona jest w system diagnostyki pokładowej OBD (ang. On Board Diagnostic). Rozwiązanie to stanowi seryjne wyposażenie każdego nowego samochodu dopuszczonego do ruchu na terenie Polski od 2003 r. W Stanach Zjednoczonych system OBD stał się obowiązkowy w 1996 r. Samochód wyposażony w to rozwiązanie ma szereg czujników kontrolujących stan wielu podzespołów pojazdu. W przypadku wystąpienia usterek czujnik wysyła stosowne informacje do sterownika silnika, które zostają zapisywane w pamięci urządzenia jako kody błędów DTC. W większości samochodów odczytanie danych dotyczących usterek wymaga podłączenia interfejsu diagnostycznego. W jakich autach możliwe jest sprawdzenie kodów błędów DTC bez specjalistycznych narzędzi?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• czym są kody błędów DTC;
• co to jest OBD?
• jak interpretować kody błędów DTC;
• jak uzyskać dostęp do kodów błędów DTC;
• czy możliwe jest odczytanie kodów błędów bez komputera;
• gdzie znaleźć profesjonalne interfejsy diagnostyczne. 

Kody błędów DTC – co to jest?

Nazwa DTC pochodzi od angielskich słów Diagnostic Trouble Code, co po polsku oznacza diagnostyczne kody błędów. Każdy samochód wyposażony w system OBD rozpoczyna ekspresową diagnostykę wszystkich układów natychmiast po uruchomieniu zasilania. W przypadku wykrycia nieprawidłowości w funkcjonowaniu jednego lub większej liczby podzespołów do sterownika silnika wysyłane są krótkie kody błędów DTC. Co to jest w praktyce?

Błędy w aucie zapisywane są w pamięci sterownika jednostki napędowej w standaryzowanej postaci jednej litery i czterech cyfr. Dzięki temu mechanicy samochodowi mają znacznie ułatwione zadanie podczas poszukiwania źródeł usterek w autach. Kody błędów DTC są w znacznej większości uniwersalne, co oznacza, że wszyscy producenci samochodów korzystają z tych samych oznaczeń usterek. Są one zatwierdzane i standaryzowane przez dwie organizacje:

• Society of Automotive Engineers (SAE) wg normy SAE J2012,
• Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (ISO) wg normy ISO 15031.

Obecnie w użyciu jest ponad 5000 kodów błędów DTC, a ich liczba stale rośnie wraz z rozwojem technologii wykorzystywanych w motoryzacji. Z uwagi na różnice konstrukcyjne stosowane przez poszczególnych producentów samochodów poza uniwersalnymi kodami błędów występują także unikalne oznaczenia usterek charakterystyczne dla wybranej marki lub modelu pojazdu. 

Skąd się wzięło OBD?

System kodów błędów DTC to kluczowy element systemu diagnostyki samochodowej OBD. Pracę nad tym rozwiązaniem technologicznym rozpoczęto w latach 70. XX w Stanach Zjednoczonych. Głównym założeniem była możliwość wczesnego wykrywania usterek powodujących zwiększoną emisję spalin. Wczesnym wersjom tego rozwiązania brakowało precyzji, gdyż zapalenie się kontrolki check engine mogło oznaczać szereg różnych usterek, których wykrycie często wymagało od mechaników samochodowych żmudnych poszukiwań.

Dopiero w 1996 roku wprowadzono w USA OBD II, czyli drugą generację pokładowej diagnostyki. Przepisy te nałożyły obowiązek montowania tego rozwiązania w każdym nowym samochodzie. Standaryzowane kody błędów DTC i gniazda umożliwiające podłączenie interfejsu diagnostycznego sprawiły, że odczytywanie informacji na temat usterek podzespołów pojazdów stało się szybsze i znacznie łatwiejsze. 

Na wzór amerykańskiego OBD II stworzono europejski odpowiednik pod nazwą EOBD (European On Board Diagnostic). Rozwiązanie to stało się obowiązkowe dla wszystkich nowych modeli samochodów benzynowych wytwarzanych od 1 stycznia 2000 r. W przypadku modeli obecnych już na rynku producenci mieli dodatkowe 12 miesięcy na wprowadzenie tego rozwiązania. W przypadku jednostek wysokoprężnych obligatoryjne EOBD wprowadzono 1 stycznia 2003 dla nowych modeli, a w przypadku aut obecnych już na rynku rozwiązanie stało się obowiązkowe rok później. 

Przeczytaj artykuł z naszego bloga, z którego dowiesz się, co to jest gniazdo OBD i do czego służy. 

Kody błędów DTC – jak interpretować?

Unormowane kody błędów DTC, jak już wspominaliśmy wcześniej, składają się z pięciu znaków. Pierwszy z nich to litera, za którą następuje ciąg czterech cyfr. Oznaczenie literowe wskazuje, którego układu samochodu dotyczy usterka:

• B – nadwozie (ang. body)
• C – podwozie (ang. chassis)
• P – układ napędowy (ang. powertrain)
• U – komunikacja (and. network communication)

Drugim znakiem jest cyfra w zakresie 0–3, która oznacza sposób standaryzacji:

• 0 – kod usterki zgodny z normami ISO/SAE;
• 1 – unikalny kod usterki specyficzny dla marki lub modelu samochodu; 
• 2 i 3 – rzadko występujące kody, zazwyczaj specyficzne dla marki lub modelu samochodu.

Trzeci znak to także cyfra w zakresie od 1 do 8, która oznacza układ, którego dotyczy usterka:

• 1 – układ paliwowy oraz dolotowy;
• 2 – układ wtryskowy;
• 3 – układ zapłonowy;
• 4 – system emisji spalin;
• 5 – układ kontroli prędkości pojazdu i kontroli biegu jałowego;
• 6 – układ sterownika silnika (ecu);
• 7 i 8 – układ przeniesienia napędu. 

Czwarty i piąty znak odczytywane są razem jak dwucyfrowa liczba w zakresie od 10 do 99. Jest to indeks usterki, który wskazuje dokładny problem techniczny pojazdu. 

System diagnostyczny OBD II klasyfikuje usterki według dwóch typów:

• Typ A – poważne błędy, które uruchamiają kontrolkę check engine już po jednokrotnym stwierdzeniu usterki. Informacja na temat błędu zostaje zapisana w pamięci sterownika silnika;
• Typ B – błędy powodujące mniejsze zagrożenie dla pracy samochodu. Informacja o usterce zostaje zapamiętana tymczasowo, a jeśli błąd się nie powtórzy, to zostaje usunięta. Dopiero w przypadku ponownego wystąpienia usterki uruchamiana jest kontrolka check engine, a informacja zostaje trwale zapisana w pamięci urządzenia.

Jak odczytać kody błędów DTC?

Każdy samochód wyposażony w złącze OBD II ma 16-pinowe gniazdo, które umieszczane jest zazwyczaj u dołu deski rozdzielczej po stronie kierowcy. Szczegółowe informacje na temat położenia gniazda OBD II w Twoim aucie znajdziesz w instrukcji obsługi samochodu. Ze względów bezpieczeństwa dostęp do złącza pozwalającego podpiąć urządzenie diagnostyczne zazwyczaj chroniony jest plastikową zaślepką, którą należy delikatnie usunąć.

Urządzenia służące do odczytywania kodów DTC mogą występować w formie zewnętrznych testerów usterek z kablem i wbudowanym wyświetlaczem.. Często spotykanym rozwiązaniem są kable o zakończeniu dopasowanym do portu OBD II, które po podłączeniu do laptopa z zainstalowanym oprogramowaniem transmitują dane zawierające błędy i usterki.

Jak samemu odczytać błędy w samochodzie?

Większość nowoczesnych samochodów wymaga podłączenia się do interfejsu OBD II, aby odczytać kody błędów DTC. Kierowca jest jedynie informowany o wystąpieniu usterki, gdy zapala się kontrolka check engine na tablicy rozdzielczej. Forma graficzna komunikatu może przybierać różne formy. Często jest to po prostu napis check engine lub kontrolka silnika z piorunem czy też ikona klucza. Samochody wyposażone w zaawansowane komputery pokładowe mogą wyświetlać szczegółowe informacje, jednak rzadko prezentowane są kody błędów DTC. Jedynie w kilku nieco starszych konstrukcyjnie modelach pojazdów możliwe jest odczytanie kodów usterek bez komputera diagnostycznego – zauważa ekspert Inter Cars.

Odczytywanie błędów w autach marki Opel

Do wyjątków od powyższej reguły należą samochody marki Opel z początku XXI w. Jak samemu odczytać błędy w samochodzie tej niemieckiej marki? Wystarczy wcisnąć do oporu pedał gazu i hamulca, a następnie uruchomić zapłon. Komunikat dotyczący usterki może zostać wyświetlony na dwa sposoby, w zależności od typu komputera. 

W pierwszym przypadku na wyświetlaczu przebiegu dziennego pojawi się komunikat ECN, a w miejscu przebiegu całkowitego ukaże się kod błędu. Z sześciu wskazanych cyfr należy wziąć pod uwagę jedynie początkowe cztery. Drugi sposób polega na liczeniu liczby mrugnięć kontrolki check engine, która w Oplu występuje w formie samochodu z pionowym kluczem. Dziesięć mrugnięć oznacza cyfrę zero. Jeśli w Twoim samochodzie występuje więcej niż jedna usterka, to kod każdej z nich będzie wyświetlany po kolei.

Interpretacja błędów w pojazdach Ford

Samodzielna diagnoza błędów DTC bez użycia narzędzi diagnostycznych możliwa jest także w niektórych Fordach. W modelu Fiesta 6. generacji (Mk6) wystarczy przytrzymać przycisk re/set w lewej dźwigni kontrolującej m.in. pracę kierunkowskazów. Następnie należy włożyć kluczyk do stacyjki i uruchomić zapłon. Po kilku sekundach na wyświetlaczu komputera pokładowego pojawi się komunikat test. Wtedy należy zwolnić przycisk re/set. Wykonany zostanie test zegarów polegający na maksymalnym wychyleniu, a następnie powróceniu do pierwotnego położenia. Przy pomocy przycisku re/set możesz poruszać się po ukrytym menu, aż dotrzesz do sekcji DTC, gdzie sprawdzisz kod błędu. Rozwiązanie to dostępne jest także w modelach takich jak Mondeo 4. generacji czy Ford S-Max. W nowszych Fordach należy przytrzymać klawisz OK umieszczony po prawej stronie kierownicy, a następnie włożyć kluczyk do stacyjki i uruchomić zapłon. Po ukrytym menu możesz poruszać się za pomocą przycisków góra/dół umieszczonych w sąsiedztwie klawisza OK. 

Diagnoza problemów w samochodach Volvo

Samochody Volvo z roczników dwutysięcznych są blisko spokrewnione technologicznie z autami Forda. W modelach C30/S40/V50/C70 również możesz odczytać kody błędów DTC bez urządzenia diagnostycznego. W tym celu należy uruchomić zapłon, a następnie wcisnąć i przytrzymać przycisk read w lewej dźwigni i jednocześnie nacisnąć dwukrotnie przycisk uruchamiający lampy przeciwmgielne tylne, który znajduje się po lewej stronie deski rozdzielczej. Wtedy na górnym wyświetlaczu tablicy rozdzielczej ukaże się sekwencja testów diagnostycznych. Po ich ukończeniu sprawdź kod błędu, który zostanie wyświetlony u góry tablicy wskaźników. 

Profesjonalne urządzenia pozwalające odczytać kody błędów DTC

Jedynie niewielka ilość modeli samochodów pozwala sprawdzić kody błędów DTC bez urządzeń diagnostycznych. Jeśli zależy Ci na możliwości samodzielnego sprawdzania informacji dotyczących usterek w Twoim samochodzie oraz w każdym innym aucie wyposażonym w OBD II to wybierz profesjonalny interfejs diagnostyczny z oferty Inter Cars. Znajdziesz tu wiele urządzeń pochodzących od renomowanych producentów, które doskonale sprawdzą się do amatorskich i profesjonalnych zastosowań. 

Szybka diagnoza usterek w samochodach

Kody błędów DTC to bardzo przydatne rozwiązanie, które spotykane jest w każdym nowoczesnym samochodzie wyposażonym w obowiązkowy system diagnostyczny OBD II. Dzięki temu można znacznie wcześniej wykryć usterki oraz łatwiej ustalić ich źródło. Większość samochodów o problemach technicznych informuje kierowcę poprzez wyświetlenie kontrolki check engine na tablicy rozdzielczej. Jedynie kilka nieco starszych modeli samochodów pozwala na samodzielną diagnozę błędów DTC bez użycia narzędzi diagnostycznych.