Funkcja benzyny w silniku jest oczywista niemal dla każdego. Jednak na stacjach dostępne są różne rodzaje. Niektóre to paliwa premium ze specjalnymi dodatkami, ale najważniejszym parametrem benzyny jest liczba oktanowa. Co oznacza i czy lepsza dla Twojego samochodu jest benzyna 95 czy 98? Poznaj odpowiedzi!
W Europie do zasilania silników spalinowych stosuje się przeważnie dwa rodzaje benzyny. Różnią się liczbą oktanową, która wynosi 95 lub 98. Poza Unią Europejską często stosuje się inne procedury określania liczby oktanowej. Dlatego, zanim udasz się samochodem poza granicę Unii, sprawdź, czy paliwo, które będziesz kupować na tamtejszych stacjach, odpowiada temu, które możesz kupić w naszym kraju.
Z tego tekstu dowiesz się m.in.:
- Czym jest liczba oktanowa?
- Jak liczba oktanowa paliwa wpływa na pracę silnika?
- Jaka jest różnica między benzyną 95 i 98?
- Kiedy uzasadnione jest tankowanie benzyny 98?
- Jak wybrać odpowiednie paliwo do auta?
Liczba oktanowa – co oznacza?
Benzyna otrzymywana jest przez rafinację (destylację) ropy naftowej. Jest mieszaniną węglowodorów o określonym ciężarze i lotności. Przed dostarczeniem na stację jest oczyszczana i wzbogacana o dodatki funkcyjne. Dzięki nim kształtuje się parametry chemiczne. Jednym z najważniejszych z nich, dla pojazdów z silnikiem o zapłonie iskrowym, jest liczba oktanowa. To właśnie tę właściwość opisuje się na dystrybutorach. Standardowa benzyna 95 ma liczbę oktanową 95. Co to oznacza?
Liczba oktanowa jest wskaźnikiem odporności danego paliwa na samozapłon, który jest spowodowany przez wzrost temperatury następujący wraz z podniesieniem się ciśnienia. Określa się ją poprzez zestawienie z roztworem porównawczym. Jest nim mieszanina izooktanu (liczba oktanowa 100) i n-heptanu (liczba oktanowa 0).
Badanym paliwem zasila się silnik jednocylindrowy o zmiennym stopniu sprężania pracujący ze stałą prędkością obrotową (dla paliw na rynku europejskim 600 obr./min) i rejestruje „stuki”, czyli samozapłony przy coraz większym ciśnieniu w komorze spalania. Jeśli substancja generuje tyle samo eksplozji, co czysty izooktan, oznacza to, że liczba oktanowa wynosi 100. Jeżeli liczba „stuków” jest taka sama, jak w przypadku mieszanki 95 proc. izooktanu i 5 proc. n-heptanu, liczba oktanowa wynosi 95.
Procedura badawcza jest bardziej skomplikowana dla paliw o tendencji do spalania stukowego mniejszej niż izooktan. Takie właściwości mają paliwa lotnicze, niektóre mieszanki do samochodów wyścigowych czy gaz ziemny (CNG lub LNG). LPG, w zależności od czystości i dokładnego stężenia węglowodorów, zwykle ma liczbę oktanową od 100 do 105.
Dlaczego oktany są dla Ciebie ważne?
W silniku o zapłonie iskrowym paliwo powinno spalać się jedynie pod wpływem impulsu elektrycznego powstającego pomiędzy elektrodami świecy. Dochodzi do tego w ściśle określonym momencie, a inicjacja od iskry powoduje, że paliwo spala się ze stosunkowo małą prędkością (do 60 m/s) i przekazuje energię na denko tłoka w sposób płynny. Dzięki temu silnik pracuje równo, a jego elementy podlegają obciążeniom o niskiej dynamice, co wpływa pozytywnie na trwałość.
Jeżeli w komorze spalania ciśnienie będzie zbyt wysokie lub z innego powodu temperatura paliwa przekroczy poziom, przy którym następuje samozapłon (np. pod wpływem rozżarzonego nagaru lub przez zbyt wczesny zapłon), dochodzi w do niekontrolowanej eksplozji, czyli spalania stukowego. Jego prędkość wynosi nawet ponad 1000 m/s. Powoduje to bardzo gwałtowne obciążenie udarowe i generuje wysoką temperaturę, która może wpłynąć na podtrzymanie spalania stukowego w następnych cyklach pracy. Pod jego wpływem może dojść do uszkodzenia mechanicznego układu korbowo-tłokowego, a także do potężnego obciążenia termicznego, które może skutkować zerwaniem filmu olejowego i zatarciem silnika, wypaleniem dziury w denku tłoka, uszkodzeniem głowicy i zaworów oraz wieloma innymi problemami.
Dzięki standaryzowanym liczbom oktanowym paliwa na stacjach do spalania stukowego dochodzi jedynie w nieumiejętnie zmodyfikowanych silnikach (np. takich, w których zastosowano zbyt dużą turbosprężarkę) lub uszkodzonych w wyniku niektórych awarii. W przypadku sprawnego, standardowego silnika, parametry spalania są w nim dostosowane do benzyny o danej liczbie oktanowej i dzięki temu nie musisz się martwić spalaniem stukowym.
Benzyna 95 czy 98 – cena i różnice
Na większych stacjach paliw w dystrybutorach dostępne są dwa rodzaje paliwa do silników o zapłonie iskrowym. Wyraźnie droższa jest benzyna 98. Cena jest przeważnie wyższa o kilkadziesiąt groszy za każdy litr. Czy ta różnica może mieć znaczenie?
Istnieje przekonanie, że większa liczba oktanowa dodaje mocy silnikowi. To nieprawda. Benzyna o wysokiej liczbie oktanowej pozwoli na uzyskanie większej mocy, ponieważ pozwala na zwiększenie ciśnienia w cylindrze. Jednak aby to osiągnąć, należy zmodyfikować jednostkę napędową, na przykład przez doładowanie czy zmniejszenie komory spalania.
Benzyna 98 od 95 różni się składem i dodatkami. Droższa odmiana ma lepsze właściwości myjące, dlatego jeżeli chcesz pozbyć się nagaru, możesz od czasu do czasu zatankować 98. Większość seryjnych silników dostosowana jest do tego, aby używana była w nich benzyna 95 lub nawet o nieco niższej liczbie oktanowej (dotyczy to starszych jednostek napędowych). W takim wypadku tankowanie droższej pozbawione jest sensu i wiązać będzie się jedynie z wydaniem większej sumy pieniędzy na stacji.
Benzyna 98 – kiedy powinieneś jej używać?
Paliwo o liczbie oktanowej 95 sprawdza się w większości pojazdów, dlaczego więc na stacjach w ogóle dostępna jest benzyna 98?
Przeciętny samochód projektowany jest w celu przewożenia osób lub towarów z punktu A do punktu B. Liczy to, aby był on prosty i tani w eksploatacji. Motoryzacja to jednak nie tylko zwykłe auta, a takaż luksusowe i sportowe. Inżynierowie, projektując specjalne wersje samochodów lub modele o nietypowym przeznaczeniu, często decydują się na silniki o wyższej mocy uzyskanej dzięki podniesieniu stopnia sprężania. Wzrost ciśnienia w cylindrze powodować może spalanie stukowe, więc w takich autach producenci zalecają używanie benzyny 98.
Informacja o zalecanym rodzaju paliwa przeważnie znajduje się na naklejce znajdującej się w okolicach wlewu paliwa (zwykle na wewnętrznej stronie klapki lub pod wlewem). Jeżeli nie znajdziesz tej informacji, powinieneś zajrzeć do instrukcji obsługi (jeżeli jej nie masz, zapytaj w autoryzowanym serwisie).
Benzyna 98 w samochodach seryjnych
Benzyna 98 często jest wykorzystywana w sportowych modelach japońskich marek, takich jak: Honda Civic Type R, Toyota GT-86, Subaru Impreza WRX STI czy Mitsubishi Lancer Evo. Jak powiedział nam ekspert Inter Cars:
W Japonii auta sportowe przystosowane są do paliwa 100-oktanowego, na rynek w Europie producenci zmieniają ustawienia silników, by mogły one pracować na benzynie 98, przez co są zwykle nieco słabsze od tych oferowanych na rynku rodzimym.
Europejscy producenci zazwyczaj decydują się na dostosowanie silników do benzyny 95, nawet w przypadku mocnych wersji. Powinieneś jednak zwrócić uwagę na zalecane paliwo w samochodach sportowych marek (Porsche, Lamborghini, Ferrari) czy w topowych odmianach sportowych (Mercedes AMG, Audi RS).
Benzyna 95 czy 98 do silnika po tuningu
W ramach modyfikacji silnika często stosuje się jeden z dwóch zabiegów, który może spowodować podniesienie stopnia sprężania. Pierwszy to zamontowanie doładowania (kompresor lub turbosprężarka). Urządzenia te pozwalają wtłoczyć większą ilość mieszanki do cylindra, co prowadzi do podniesienia ciśnienia. W jednostkach wolnossących także można uzyskać dodatkowe konie mechaniczne. Zwykle osiąga się je przez obróbkę głowicy cylindrów lub zmianę tłoków. Wzrost ciśnienia zwykle będzie o wiele większy w doładowanej jednostce napędowej. Często, aby uniknąć spalania stukowego, tunerzy zmniejszają stopień sprężania, na przykład stosując uszczelki głowicy o większej grubości.
Nowoczesny silnik zwykle wyposażony jest w czujnik spalania stukowego. Dzięki temu możesz łatwo sprawdzić za pomocą testerów diagnostycznych, czy w komorze spalania dochodzi do niekontrolowanych detonacji przy zasilaniu benzyną 95. Zwykle powoduje to pojawienie się stosownego błędu w rejestrze. Jeżeli w aucie o przeznaczeniu drogowym problem występuje także przy 98-oktanowym paliwie, musisz obniżyć ciśnienie lub zmienić mapy zapłonu. W autach wyścigowych można zastosować specjalne mieszanki paliw (jeżeli pozwala na to regulamin) o liczbie oktanowej większej od 100.
W silnikach starszych typów, na przykład w zabytkowych samochodach wyścigowych, jest to nieco bardziej skomplikowane. Możliwe jest zastosowanie elektronicznych modułów zapłonowych z czujnikiem, ale jeżeli stawiasz na oryginalne rozwiązania, będziesz zmuszony do nasłuchiwania pracy silnika z użyciem stetoskopu warsztatowego. Niektóre urządzenia tego typu mają sygnalizację świetlną, co ułatwia rozpoznanie problemu osobie bez doświadczenia.
Wszelkie modyfikacje silnika w obrębie głowicy, układu korbowo-tłokowego czy zasilania mogą prowadzić do zmian, które doprowadzą do spalania stukowego. Aby pozbyć się tego problemu, nie zawsze wystarczy zamiana benzyny z 95 na 98. Paliwo o wyższej liczbie oktanowej pozwoli sprawnemu mechanikowi na uzyskanie kilku koni mechanicznych więcej. Wartość ta nie będzie jednak duża. Zwykle wyniesie od 3 proc. do 5 proc.
Jaką benzynę wybrać?
Stojąc przy dystrybutorze, zastanawiasz się: „benzyna 95 czy 98”. Co powinieneś zatankować? Odpowiedź jest prosta. Wybierz paliwo, które zaleca producent pojazdu. W przypadku aut europejskich i sprzedawanych w Europie pojazdów z innych kontynentów zwykle oznaczenie będzie mówić o użyciu benzyny bezołowiowej 95 lub 98. Niektóre z wysilonych silników będą wymagać benzyny 98.
Trudniejsze do odczytania mogą być oznaczenia na autach, które pochodzą z rynku amerykańskiego. W USA i Kanadzie stosowana jest inna metoda określania liczby oktanowej. Procedura składa się z dwóch etapów. Najpierw, tak jak w Europie, sprawdza się benzynę przy prędkości silnika 600 obr./min, a następnie powtarza się test przy 900 obr./min. Z otrzymanych wartości oblicza się średnią, co odpowiada liczbie oktanowej DON stosowanej w Ameryce. Wartość ta jest zwykle niższa od tej uzyskanej w procedurze europejskiej. W USA zwykle dostępne są trzy rodzaje benzyny:
- regular (85–87 oktanów),
- mid-grade (87–89 oktanów),
- premium (91–93 oktanów).
W nawiasach podano zakres, w jakim może różnić się ten parametr w różnych stanach. Różnica pomiędzy DON a stosowaną w UE procedurą RON zwykle wynosi około 4–5 oktanów. Amerykańskie instrukcje często posługują się słownym opisem rodzaju benzyny, a nie konkretną wartością liczby oktanowej. Benzyna premium odpowiada europejskiej benzynie 95 (lub 98 w przypadku 93 oktanowej).
Starsze auta z USA, w których zaleca się stosowanie benzyny regular, często poruszały się jeszcze na paliwie o liczbie oktanowej 81. Podobnie zabytkowe samochody europejskie były przeważnie projektowane dla benzyny o liczbie oktanowej mniejszej niż 90. Jeżeli silnik był dostosowany do paliwa 87–88 oktanów, jakie było stosowane w Europie od lat 60., to tankowanie współczesnego paliwa nie powinno mu zaszkodzić. W przypadku silników zaprojektowanych dla paliw o liczbie oktanowej mniejszej od 85, warto stosować specjalne dodatki. Współczesne paliwa mają inny skład i zawierają duże domieszki alkoholi, co może źle wpływać na silniki starszych konstrukcji.
Benzyna 95 – cena i tak jest wysoka
Ceny paliw od wielu miesięcy utrzymują się na wysokim poziomie. Analitycy nie przewidują, aby spadły w najbliższej przyszłości. Tankowanie samochodu jest często jednym z większych obciążeń w domowym budżecie. Dlatego nie ma sensu tankowanie benzyny 98 do zwyczajnego auta, gdy taki sam efekt da benzyna 95. Cena obu rodzajów paliw mocno się różni. Wybierając benzynę 98, wydatki na paliwo będą o kilkaset zł niższe.
Dla przeciętnego przebiegu około 15 000 km/rok i zużyciu paliwa na poziomie 7 l/100 km auto spali w ciągu roku 1050 l benzyny. Na potrzeby niniejszego przykładu przyjęliśmy, że benzyna 95 (Orlen) kosztuje średnio 6,66 zł/l, natomiast 98 jest dokładnie 50 gr droższa (7,16 zł/l). Oznacza to około 600 zł więcej. Dlatego nie warto przepłacać.
Zapraszamy do Inter Cars
Zaoszczędzone pieniądze lepiej jest przeznaczyć na utrzymanie samochodu w dobrym stanie, regularną wymianę filtra paliwa, płynów i części eksploatacyjnych. Z pewnością będzie to korzystniejsze dla Twojego auta. Wszystkie te produkty znajdziesz w ofercie Inter Cars, sprawdź już teraz!
